Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

357 TBB Dergisi 2019 (140) Kadriye BAKIRCI rarlanma hakkına sahiptir. Herkes, danışma, savunma ve temsil edil- me imkanlarından yararlanır. Adalete etkili erişim amacıyla gerekli ol- duğu ölçüde, yeterli kaynağı olmayan kişilere yasal yardım sağlanır” (m.47). Anayasa (AY) uyarınca da, “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı ola- rak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.Hiçbir mah- keme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz” (m.36); “Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz. Bir kimseyi kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağa- nüstü merciler kurulamaz” (m.37); “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır” (m.9). Küreselleşmeyle birlikte dünyada hukuk da küreselleşmekte ve tek tip hukuksal düzenlemelere (standartlaşmaya) doğru hızlı bir gidiş yaşanmaktadır. Ancak bu standartlaşmada, yakın zamana kadar Kara Avrupası hukukuna egemen olan, devletin taraf olarak yer aldığı, sos- yal adaleti sağlama ilkesine dayalı “inquisitorial” sistem değil, Ame- rika Birleşik Devletleri (ABD) tipi liberal devlet anlayışının yansıması olan ve bireylerin baş başa bırakıldığı “adversarial” sistem egemen bir hal almaktadır. Bunun sonucu olarak, uyuşmazlıkların çözümünde al- ternatif uyuşmazlık çözüm yolları aracılığıyla adalet hizmeti özelleşti- rilmekte ve temel bir hak olan adalete erişim hakkı, devletin yargılama dışı çeşitli uyuşmazlık çözüm yolları önermesi yükümlülüğüne doğru evrilmektedir. Bir başka deyişle devlet, uyuşmazlıkların çözümündeki görev ve yükümlülüklerinden elini çekmekte, taraflar kendi hakları için devlet müdahalesi olmadan alternatif uyuşmazlık çözüm yolları aracılığıyla aralarındaki uyuşmazlıklara çözüm bulmaya itilmektedir. Bu dalga- dan en fazla ve en hızlı biçimde etkilenen hukuk dallarından birisi iş hukukudur. Yakın zamana kadar Kara Avrupası Hukukunda alternatif uyuşmazlık çözüm yolları toplu pazarlığı desteklemenin aracı olarak kabul görmesine rağmen, günümüzde ABD’de egemen olan alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının iş uyuşmazlıklarında da adalete erişimin ve yargı üzerindeki yükün azaltılmasının aracı olarak kabul edilmesi anlayışı, Avrupa Birliği (AB) Hukukuna da sıçramış bulunmaktadır.