Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

358 “Alternatif” Bir Uyuşmazlık Çözüm Yolu (Arabuluculuk) Aracılığıyla “Alternatif” İş Hukukuna Doğru Sendikaların gücünü kaybetmeleri veya sendikal örgütlenme düzeyin- de yaşanan düşüş, iş uyuşmazlıklarının çözümünde işçilerin tamamen yalnız kalmalarına yol açmakta; sendikaların ulusal düzeyde ve ulus- lararası örgütlerde temsil ve baskı grubu olma güçlerini kaybetmeleri de uluslararası örgütler ve AB düzeyinde terazinin ibresinin neo-libe- ral anlayıştan yana ağır basmasına yol açmaktadır. Alternatif uyuşmazlık çözüm yolları, öğretide bir grup yazar ta- rafından yargının üzerindeki ağır iş yükü, yargılamanın karmaşıklığı ve yavaşlığı, davaların çok geç sonuçlanması, yüksek maliyet gerek- çesiyle haklı gösterilmeye çalışılırken; 1 diğer bir grup tarafından ise, “uyuşmazlık çözüm yollarında çoğulculuk” teorisine ve günümüzde adalete erişim temel hakkının, devletin, farklı kullanıcıların ihtiyaçla- rına cevap veren, iş yükünü en aza indiren farklı uyuşmazlık çözüm yolu modelleri sağlama yükümlülüğüne dönüştüğü gerekçesine da- yandırılmaktadır. 2 Güç eşitsizliğinin sözkonusu olduğu uyuşmazlıklarda alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının sakıncalarıyla ilgili ufuk açan ilk yazar- lardan biri olan Owen Fiss, 1984 tarihli makalesinde, 3 alternatif uyuş- mazlık çözüm yollarının varlıklı ile yoksul arasındaki güç eşitsizliğini artıracağını savunmuştur. Fiss’e göre taraflar arasındaki kaynak eşit- sizliği, tarafların uzlaşmalarını üç şekilde etkileyebilir: Birincisi, yok- sul taraflar daha az bilgilendirilmiş olabilirler ve dava yoluna başvu- rurlarsa uyuşmazlığın nasıl sonuçlanacağı konusunda daha az öngörü sahibi olabilirler. İkincisi, yoksul tarafların acil paraya ihtiyacı olabilir ve bu durum uzlaşma konusunda üzerlerinde baskı yaratabilir. Üçün- cüsü, yoksul taraf dava açmak konusunda yeterli kaynak sahibi olma- dığı için uzlaşmak zorunda kalabilir. Fiss’e göre, güç eşitsizliği dava yoluna başvurulduğunda dava sonucunu da etkileyebilir, ancak for- mel yargısal süreç güç eşitsizliğinin etkilerini azaltabilir. 1 EC (European Commission), Green paper on alternative dispute resolution in civ- il and commercial law/ COM/2002/0196 final, 2002, s.37. http://eurlex.europa . eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:52002DC0196:EN:HTML,. 2 Carrie Menkel-Meadow, “Peace and justice: Notes on the evolution and purposes of legal processes”, Georgetown Law Journal , 2006, 94(2), s.553–580. https://schol- arship.law.georgetown.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1009&context=fac_lec- tures,. 3 Owen M. Fiss, “Against Settlement”, Yale Law Journal , 1984, Vol.93, s.1073–90. https://digitalcommons.law.yale.edu/fss_papers/1215.