Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

359 TBB Dergisi 2019 (140) Kadriye BAKIRCI Türkiye’de, alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının ulusal işverenler, 4 yabancı yatırımcılar ve devletin küçülmesi, kamu hizmet- lerinin özelleştirilmesi eğiliminde olan hükümetler tarafından tercih edilmesi sonucu, 12.10.2017 tarihinde 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanu- nu (İşMahK) kabul edilmiş ve bu Kanun’la 30.1.1950 tarihli ve 5521 sa- yılı İşMahK yürürlükten kaldırılmış, 4857 sayılı İş Kanunu (İşK) (m.20, 21) , 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu (STİSK) ve 399 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Personel Rejiminin Düzenlenme- si ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Bazı Maddelerinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname’de değişiklikler yapılmıştır. 25.10.2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımla- narak yürürlüğe girmiş olan 7036 sayılı İşMahK’nun 3, 11 ve 12. mad- deleriyle iş uyuşmazlıklarının çözümünde “zorunlu” arabuluculuk öngörülmüştür. Böylece 2012 tarihli 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabu- luculuk Kanunu (HUAK) ile öngörülmüş olan ve bireysel iş uyuşmaz- lıklarını da kapsayan gönüllü arabuluculuğun 5 yerini, “zorunlu” ara- buluculuk almış ve ücret, fazla ve fazla sürelerle çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal ve genel tatil günleri ücreti, kullandırılmayan yıl- lık izin ücreti, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı, kötüniyet tazminatı, ayrımcılık tazminatı ve işe iade talepleri sonucunda boşta geçen süre ücreti ve işe başlatmama tazminatına ilişkin uyuşmazlıklarda arabulu- cuya başvurmak zorunlu hale getirilmiştir 6 . Belirtmek gerekir ki, mahkeme içi veya mahkeme dışı alternatif uyuşmazlık çözüm yolları çok çeşitlidir ve ülkeden ülkeye farklı uy- gulamaları mevcuttur. Bu makalenin konusu olan arabuluculuk, bu çözüm yollarından biridir. 4 Derya Karademir, “Panel”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği 40. Yıl Uluslararası Toplantısı İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağının Değer- lendirilmesi (14 Mayıs 2016), Ankara: TİSK Yayını, 2016, s.232-240. 5 HUAK m.13(1) uyarınca, “Taraflar dava açılmadan önce veya davanın görülmesi sırasında arabulucuya başvurma konusunda anlaşabilirler. Mahkeme de tarafla- rı arabulucuya başvurmak konusunda aydınlatıp, teşvik edebilir”. Madde 15/2 uyarınca, “Taraflar, emredici hukuk kurallarına aykırı olmamak kaydıyla arabu- luculuk usulünü serbestçe kararlaştırabilirler.” 6 7036 sayılı İşMahK m.3/3 uyarınca, iş kazası veya meslek hastalığından kaynak- lanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları zorunlu arabuluculuk kapsamında değildir.