Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

368 “Alternatif” Bir Uyuşmazlık Çözüm Yolu (Arabuluculuk) Aracılığıyla “Alternatif” İş Hukukuna Doğru larının çözümü için uygun uzlaştırma ve gönüllü hakemlik sisteminin kurulmasını ve işletilmesini teşvik etmeyi taahhüt etme yükümlülüğü öngörülmektedir (m.6/3). Sözleşme’de bireysel iş uyuşmazlıklarının çözüm yollarından veya arabuluculuktan söz edilmemektedir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), AİHS’nin yargıya eri- şim hakkına (m.6) ilişkin 1980 tarihli Deweer v Belgium davasında, yargıya erişim hakkının hakemlik anlaşmasıyla kaldırılabileceğini, ancak bu işlemin, mağdurun zorlama veya baskıya maruz kalmadığı- nı garantilemek için dikkatli bir incelemeye tabi tutulması gerektiğini belirtmiştir. AK Bakanlar Komitesi’nin 2002 tarihli Sivil Konularda Arabulu- culuk Hakkında Tavsiye Kararı’nda, iş hukuku niteliğindeki sivil hak- lar ve yükümlülükler de arabuluculukla çözümlenecek sivil konulara dahil edilmesine (m.II ) ve arabuluculuğun, arabuluculuğa uygun olan uyuşmazlıkları ve mahkemelerin yükünü azaltmaya yardımcı olabile- ceği belirtilmesine rağmen, arabuluculuğun etkili, adil ve ulaşılabilir bir yargısal sistemin yerini alamayacağına vurgu yapılmaktadır (pa- ragraf 10). Öte yandan AİHM, adalete erişim hakkının bazı koşullarda sınır- landırılabileceği görüşündedir. Mahkemenin öngördüğü ilkelere uy- gun sınırlamalar AİHS’nin 6/1 maddesine aykırılık oluşturmaz: Birincisi, sınırlandırma, adalete erişim hakkının özünü ortadan kaldıracak nitelikte olmamalıdır. Her sınırlandırma, meşru bir amacı hedeflemeli ve kullanılan araçlarla varılmak istenen amaç arasındaki orantılılık arasında makul bir ilişki olmalıdır. 33 Bazı meşru sınırlamala- ra, yasal zamanaşımı süresinin öngörülmesi, ödeme emirlerinin garan- ti altına alınması veya hukuksal temsil talebi örnek olarak verilebilir. İkincisi, bir tarafın, genellikle sözleşmelerdeki hakemlik hükümlerinde görüldüğü gibi, sivil (medeni) konularda yargılama hakkından vaz- geçmesi, AİHS’nin ihlalini oluşturmaz. 34 Ayrıca, adalete erişim hakkı, pratik ve etkili olmalıdır, bir başka deyişle birey haklarını ihlal eden davranışla mücadele edecek açık ve pratik olanaklara sahip olmalıdır. 33 ECtHR (European Court of Human Rights), Guide on article 6: Right to a fair trial, 2013. http://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Art_6_ENG.pdf. 34 ECtHR (2013).