Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

37 TBB Dergisi 2019 (140) Semih Batur KAYA ve sonuçlarına aldanır. Dünyanın büyük kısmı sıradan insanlardan oluşur ve az sayıda olanlar ancak çok sayıda olanlar dayanacak yer bulamayınca kendilerine yer bulurlar. 91 Demokrasi Bobbio’nun deyimiyle barışçıl bir şekilde bir arada var olmaya ve yaşamaya dair bir kurallar 92 ve kurumlar sistemidir. Çoğul- cu demokrasiyi ise en etkileyici biçimde Dworkin açıklamaktadır. Ona göre ortaklık demokrasisi anlayışında, halkın kendi kendini yönetmesi bir şirketteki veya bir ortaklıktaki ilişkiye benzemektedir. Nasıl ki bir şirkette yönetici olarak seçilenler yalnızca kendilerini için değil tüm ortakların çıkarlarını sağlamaya yönelik kararlar alıyorsa, ortaklık de- mokrasisinde de yönetici olarak seçilenler toplumun tamamını göze- ten kararlar almak zorundadır. 93 İşte bu yönüyle ortaklık demokrasisi anlayışı çoğunlukçu demokrasi anlayışı kadar yaygın bilinmemekle birlikte, demokrasi hakkında çok farklı bir bakış açısı sunmaktadır. İnsanların arasında anlaşmazlıklar olsa bile, aynı bir ortaklıkta oldu- ğu gibi, birbirlerinin çıkarını gözeterek karar almasını sağlayan koşul- lar nelerdir? Bu bağlamda şu üç şart en azından düşünce düzeyinde gerçekleştirilmelidir. İlk olarak bireyler siyasal kararlar üzerinde eşit söz hakkına sahip olmalıdır. Bu yalnızca bireylerin oy hakkına, hatta eşit oy hakkına sahip olması anlamına gelmez. Hiçbir birey, sırf dü- şünceleri rahatsız verici olduğu için medyaya erişim olanağından ve siyasal sürece katılım hakkından yoksun bırakılmamalıdır. Ortaklık demokrasisinin ikinci şartı eşit özen ilkesidir. Herkesin bireysel varo- luş koşulları ortak kararlarda gözetilmelidir. Ortak kararlar yalnızca çoğunluğun çıkarlarını değil, herkesin çıkarlarını dikkate almalıdır. Zira herkesin hayatı eşit önemdedir. Ortaklık demokrasisinin üçüncü şartı en tartışmalı olanıdır ve aynı zamanda en önemlisidir. Bu şart bireylerin onurunu korumak amacıyla, yalnızca kendilerinin karar vermesi gereken konularda çoğunluk tarafından herhangi bir şekilde karar alınmamasını öngörür. Siyasal kararlar ancak bireylerin onuru ile uyumlu olduğu oranda ortaklaşa alınmalıdır. 94 91 Machıavellı, a.g.e., s. 87-88. 92 Norberto Bobbio, Old Age and Other Essays, Çev. Allan Cameron, Polity Press, Cambridge 2001, s. 76. 93 Ronald Dworkin, “Siyasal Anayasanın Ahlaki Temelleri”, Anayasa Yargısı Dergisi , C. 28, 2011, 27-39, s. 28. 94 Dworkin, (2011), s. 29-30.