Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

59 TBB Dergisi 2019 (140) Ayşegül KULA Yaptırımların türü, süresi ve miktarı ise genel düzenleyici işlemler ile değil 104 sadece kanunla belirlenebilecektir; dolayısıyla yaptırımlar açısından “kanunsuz yaptırım olmaz kuralı” benimsenmiştir. 105 Ör- neğin, Çevre Kanunu md. 20’de “…bu Kanun uyarınca çıkarılan yö- netmeliklere aykırı olarak … atık boşaltanlara 24.000 Türk Lirası ida- ri para cezası” verilmesini öngörülmüştür. Bu hüküm, kabahat teşkil eden fiillerin yönetmelik ile tespit edilebilecek olmasına rağmen yap- tırımın kanunda belirlendiğinin bir örneğidir. 106 Fakat, yaptırımın tes- pitinin idarenin düzenleyici işlemlerine bırakıldığı da görülmektedir. İdari yaptırım miktarının Rekabet Kurulu’nun çıkaracağı yönetmelik ile düzenleyebilmesi doğrultusunda çıkarmış olduğu yönetmeliğin kanunilik ilkesine aykırılık teşkil ettiğinin ileri sürüldüğü bir kararda Danıştay, ilgili 4054 sayılı Kanun’un azami oranı belirlemiş olduğunu ve Rekabet Kurulu’nun takdir yetkisinin olduğunu belirtmiş ve yönet- melikle belirlenen cezanın kanunun belirlediği sınırın üzerine çıkma- ması sebebiyle hukuka aykırılık görmemiştir. 107 Yaptırımların yasa ile belirlenme zorunluluğu “temel hak ve öz- gürlüklere saygı” ve “hukuka bağlı devlet” anlayışı 108 ve idarenin key- filiğinin önlenmesi amacı 109 ile açıklanabilir. Bu açıklamalarımız doğ- rultusunda kanunilik ilkesinin “kabahatte kanunilik” ve “yaptırımda kanunilik” olmak üzere ikiye ayrıldığı söylenebilecektir. 110 Kabahat- ler Kanunu’nda kanunsuz ceza olmaz ilkesinin mutlak olarak kabul edildiğini; fakat kanunsuz suç olmaz ilkesinin mutlak olarak kabul edilmediğini söylemek yerinde olacaktır. 111 Danıştay da bir kararın- da Kabahatler Kanunu’nun “idari yaptırımlar konusunda genel ka- nun niteliğini haiz Kabahatler Kanunu, idari yaptırımlar konusunda, yalnızca yaptırımın türü, süresi ve miktarı bakımından mutlak olarak kanunilik ilkesini benimsemiş bulun[duğunu]” ifade etmiştir. 112 Ay- rıca belirtmek gerekir ki, kanunilik ilkesinin farklı kabahatlere farklı 104 Çağlayan, İdari Yaptırımlar Hukuku, s. 133, Bekar, s. 1039. 105 Akbulut, s. 130. 106 Farklı örnekler için bkz. Yalçın, s. 55. 107 Danıştay 13. Daire, E. 2015/1822, K. 2015/4829, T. 30.12.2015. 108 Yurtcan, s. 45; Çağlayan, İdari Yaptırımlar Hukuku, s. 133-134. 109 Özen, s. 28. 110 Çağlayan, İdari Yaptırımlar Hukuku, s. 41. 111 Murat Ekinci, s. 27-28. 112 Danıştay 13. Daire, E. 2010/2490, K. 2013/2706, 01.11.2013.