Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

73 TBB Dergisi 2019 (140) Mehmet KARAARSLAN yolları, temelde özel hukuk ilişkileri için geliştirilmiş ve uygulanmış- tır. Ancak doktrinde, karşıt görüşler 5 olmasına rağmen idare hukuku ve idari yargı alanında da başarılı bir şekilde uygulanmaktır. 6 İdari ihtilafların çözümü konusunda idari yargıya alternatif olabilecek ida- ri başvuru yolları, sulh, uzlaşma, arabuluculuk, ombudsmanlık 7 gibi birçok çözüm yöntemi çağdaş hukuk sistemlerinde uzun süreden beri uygulanagelmektedir. 8 Örneğin Amerika Birleşik Devletleri, 9 Alman- ya, Fransa, Belçika gibi ülkelerde arabuluculuk başta olmak üzere di- ğer ADR yöntemleri idari yargıda uygulanmaktadır. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, mahkemelerin aşırı iş yükü- nün önlenmesi ve azaltılması için R(86) 12 sayılı Tavsiye Kararı ile üye devletlere yargı dışı veya dava açılmışsa dava sürecinde dostane çö- züm, uzlaşma ya da diğer yargı dışı yolları düzenlemeleri ve küçük miktarlı ve basit uyuşmazlıklar için yargı dışı kurumlar oluşturulması ve yine tahkim yolunu etkinleştirmeleri gibi önerilerde bulunmuştur. 10 Ayrıca Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin (2001) 9 sayılı tav- siye kararı haline getirilen “İdari Merciler ve Özel Kişiler Arasındaki Davalara Alternatifler Hakkındaki Düzeltilmiş Taslak Tavsiye Kararı” ile idari merciler ve özel kişiler arasındaki uyuşmazlıkların dostane of “Alternative dispute Resolution”, Journel of Empirical Legal Studies , Volume 1, Issue 3, November 2004, s.843; Pieter Goes, “Legal Framework Relating to Alter- native Dispute Resolution in Belgian Public Law”, Mednarodna Revija za Javno Upravo; Ljubljana Vol. 12, Iss. 2/3, (Jun 2014) , s.147. 5 Nilay Arat, “İdari Uyuşmazlıkların Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri İle Hali Önündeki Engeller” İÜHKM, Prof. Dr. İl Han Özay’ Armağan, C. LXIX, S.1-2, Y.2011, s.892 vd. 6 Mustafa Serdar Özbek, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, 3. Baskı, Ankara 2013, s.789; Goes, s.143 vd; Ahmet Özkan, “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Yargılama Sürecine Etkisi ve İdari Yargı Sisteminde İşlerliği,” Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:2016, Sayı: CİEP Özel Sayısı, s.617 vd. 7 Onbudsmanlık; İngiltere’de, alternatif bir uyuşmazlık çözme yöntemi olarak kul- lanılmaktadır. Özbek, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, s.793, 820 vd. 8 A. Ülkü Azrak, İdari Yargı Dışı Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Usulleri”, Danıştay Başkanlığı 141. Yıl Sempozyumu, 11 Mayıs 2009, s.71; Özbek, Alternatif Uyuş- mazlık Çözümü, s.789. 9 Kural olarak arabuluculuk usulünün gönüllülük esasına dayanmasına karşın ABD’de idari uyuşmazlıklar için zorunlu arabuluculuk yönteminin de uygulan- dığı ifade edilmektedir. Megan Marrie, Alternative Dispute Resolution In Admi- nistrative Litigation: A Call For Mandatory Mediation, The Advocates’ Quarterly, Volume 37, Number 2 August 2010, s.149,158. 10 Gözübüyük/Tan, s.11.