Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

81 TBB Dergisi 2019 (140) Mehmet KARAARSLAN C. UZLAŞTIRMA Uzlaşma; ceza yargılamasında uzlaşmaya tabi bir suçtan dolayı şüpheli veya sanık ile mağdur ya da suçtan zarar görenin özgür ira- deleri ve karşılıklı menfaatlerine uygun olarak ve kanunda belirtilen sınırlar çerçevesinde anlaşmak suretiyle ceza soruşturma veya kovuş- turmasının sona erdirilmesidir. Ceza hukukunda, kısa süreli hürriyeti bağlayıcı cezaların getirdi- ği olumsuzlukları bertaraf etmek için erteleme (tecil), adli para cezası ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması müesseseleri getirilmiştir. Ancak bu müesseselerin de kendi içinde barındırdığı eksikliklerin gi- derilmesi için alternatif çözüm önerileri üzerinde çalışıldığı görülmek- tedir. Özellikle ikinci dünya savaşı sonrası dönemde Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, İngiltere ve Avusturalya gibi anglosakson menşe- li ülkelerde onarıcı adalet kavramı ortaya çıkmış ve geliştirilmiştir. 42 Onarıcı adalet teorisine göre suçtan doğrudan etkilenen kişiler olan mağdur, fail ve toplumun suça verilecek cezanın belirleneceği sürece doğrudan katılması öngörülmekte ve mağdurun uğradığı zararların giderilmesi temel amaç olarak düşünülmektedir. 43 Ceza hukukumuzda uzlaşma müessesesi, CMK 253, 254 ve 255. maddeler ile düzenlenmiştir. Mezkûr maddelerde, 6.12.2006 tarih ve 5560 sayılı Kanun’un 24 ve 24.11.2016 tarih ve 6763 sayılı Kanun’un 34. maddeleri ile yapılan değişiklikle uzlaşma müessesesinin uygulama alanı oldukça genişletilmiştir. Yargıtay uzlaşma müessesesinin soruş- turma ve kovuşturmalarda mutlaka ve öncelikle uygulanması zorunlu bir maddi ve ceza muhakemesi hukuku kurumu olduğuna ve uzlaşma müessesesinin denenmemesinin bozma nedeni olduğuna karar ver- mektedir. 44 Buna göre soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olan suçlar (cinsel suçlar hariç) ve yine şikâyete bağlı olup olmadığına ba- kılmaksızın CMK 253/1-b maddesinde sayılan suçlar bakımından uz- 42 Ceza Uyuşmazlıklarında Uzlaşma El Kitabı, Ankara 2009, s.11. 43 Ceza Uyuşmazlıklarında Uzlaşma El Kitabı, s.11. 44 Y. 19. CD., T.17.10.2017, E.2015/21537, K.2017/8279; Y. 4. CD., T.31.10.2017, E.2014/13903, K.2017/23670, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası.