Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

11 TBB Dergisi 2019 (141) Berke ÖZENÇ pit edilmiştir. Sinan Işık kararı, bu tespitin yanı sıra İHAM’ın, bireyin inancını açıklamaya zorlanması meselesine dair içtihadının gelişimi açısından da önem taşır. Mahkeme bu kararında, din ya da inancını açıklamaya zorlanmama hakkının, inanç özgürlüğünün dokunulmaz çekirdeğini oluşturan forum internumun kapsamında yer aldığını vur- gulanmıştır. Bu makalede ilk olarak inancını açıklamaya zorlanmama hakkının İHAM tarafından tanınması süreci incelenerek, Mahkeme’nin karar- larındaki dönüşüm ve bu dönüşümün dinamikleri ortaya konmaya çalışılacaktır. Ardından Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) soruna yaklaşımı ele alınacaktır. Son olarak nüfus cüzdanlarının yeri- ni alan kimlik kartlarında, bireyin inancına dair bilgilerin yer alması, inancını açıklamama hakkı çerçevesinde değerlendirilecektir. I. İHAM’ın İnancını Açıklamama Hakkına Dair İçtihadının Gelişimi İnanç özgürlüğünü düzenleyen İHAS’ın 9. maddesinde, 1 herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakkına sahip olduğu ifade edile- rek, bireyin müdahalelerden masun bir şekilde düşünsel ve manevi ge- lişimini gerçekleştirebileceği bir alan güvence altına alınmıştır. Forum internum olarak da adlandırılan bu alan, İHAM’ın içtihadına göre “bi- reysel inançları ve dini itikatları” korumaktadır. 2 Diğer temel ulusla- rarası insan hakları belgelerinde olduğu gibi İHAS’ta da inancın açığa vurulma biçimlerine yönelik bir sınırlandırma rejimi öngörülmüşken, forum internuma yönelik müdahaleleri meşrulaştırabilecek herhangi bir sınırlandırma ölçütüne yer verilmemiştir. 3 Dolayısıyla kuramsal ola- 1 İHAS – Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü Herkes, düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakkına sahiptir; bu hak, dinini ya da inancını değiştirme özgürlüğünü ve ister tek başına isterse de başkalarıyla birlikte topluluk içinde, aleni ya da özel olarak, ibadet etmek, öğretmek, uygulama ve ayin yapmak suretiyle dinini ya da inancını açığa vurma özgürlüğünü içerir. Bir kimsenin dinini ya da inancını açığa vurma özgürlüğü ancak, kamu güvenliği için, kamu düzeni, sağlığı ya da ahlakının ya da başkalarının hak ve özgürlükleri- nin korunması için, yasayla öngörülmüş ve demokratik bir toplumda gerekli olan sınırlamalara tabi tutulabilecektir. 2 İHAM, Blumberg v. Almanya, No. 14618/03, 18 Mart 2008; Skugar ve Diğerleri v. Rusya, No. 40010/04, 3 Aralık 2009. 3 Paul M. Taylor, Freedom of Religion, UN and European Human Rights Law and Practice, Cambridge University Press, 2005, s. 115.