Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

119 TBB Dergisi 2019 (141) Sezgin Seymen ÇEBİ eserlerinde afyon (opium) ağrı dindirici ve uyku verici (sleep-indu- cing) olarak betimlenmektedir. Homeros, Odysseia adlı klasik eserin- de, Helen’in kullandığı ve afyonla şarabın karışımı olduğu düşünülen nepenthe adlı uyuşturucu ilacı kötülüklerin unutulmasını ve Truva Savaşı’nın acılarının yanında Ulysses’in ölümünün acısını dindiren olarak anlatmaktadır. Yine, antik Yunan’da, Aesculapeius’un 43 rahip doktorlarının hastalarını afyon ile tedavi ederken hastalarının yattığı ve afyon etkisiyle uyudukları barınaklarda ilahi rüyalar görüp iyileş- melerini sağlamaya çalıştıkları düşünülmektedir. Romalılar da afyona ilişkin bilgileri Yunanlılardan almışlardır. Roma zamanında, M.S. ikin- ci yüzyılda, ünlü Yunan kökenli doktor (ve filozof ssc) Aelius Galenus (Galen)’un afyonu savunduğu ve elde kalan metinlerinin yüzyıllarca Avrupa’yı etkilediği bilinmektedir. Roma İmparatorluğunun gerile- mesini takiben Arap tacirler afyonu İran’a (Persia), Hindistan’a, Çin’e, Mısır’a Kuzey Afrika’ya ve İspanya’ya taşıdılar. Müslümanların onun- cu ve onbirinci yüzyıldaki fetihleriyle birlikte afyon ticareti Avrupa’ya yerleşmiş oldu. 44 Antik Yunanlılar bu bitkinin özüne opion demektey- diler ve bugün Batı dillerinde kullanılan opium sözcüğü de buradan gelmektedir. Bilinen tarihsel kayıtlara göre haşhaş bitkisinden elde edilen afyon sakızının içinde şeker, protein, kauçuk yağı gibi madde- lerin yanında morfin, narkotin, kodein gibi sayıları yirmiyi aşkın alka- id denilen zehir bulunmaktadır. Botanik olarak papaver somniferum (uyku getiren papaver bitkisi) olarak adlandırılan afyonun elde edildi- ği haşhaş bitkisinin anavatanının Doğu Akdeniz olduğu düşünülmek- tedir. Fakat antik dönemlerden bu yana Avrupa’da yaygın olarak ye- tiştirilip kullanılmıştır. Haşhaş uygun hava koşulları olduğunda tüm dünyada yetiştirilebilir bir bitkidir ve yetiştirilmektedir. A-Modern Zamanlarda Uyuşturucu Afyona ilişkin modern incelemelerin ilk örneklerinden birisi İngi- liz Doktor John Jones tarafından 1700 yılında yapılmış ve Jones afyonu süt suyunun en şişkini (most turgid of milky juice) olarak nitelemiş- tir. 45 43 Antik Yunan mitolojisinde hekimlik ve şifa tanrısı. 44 Louise Foxcroft, The Making of Addiction: The Use and Abuse of Opium in Nine- teenth Century Britain , Ashgate Publishing, Burlington VT USA, 2007, s. 9. 45 Ibid s. 8.