Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

13 TBB Dergisi 2019 (141) Berke ÖZENÇ ettikleri bilgileri saklaması ve bu bilgileri ayrımcı uygulamalar için kullanma riskinin varlığı Avrupa Konseyi’ne üye ülkelerde yaygın olgular değildir. Bu durumun önemli bir istisnası Yunanistan’da geç- mişte var olan ve Türkiye’de ise varlığını koruyan kimlik kartlarındaki din hanesidir. Uygulamada daha sık olarak karşılaşılan dolaylı zorla- malardır. Bu tür zorlamaların İHAM önüne de gelen somut örnekle- ri; kiliseler için toplanan vergilerden 8 ya da zorunlu din derslerinden muafiyet hakkının kullanımı sırasında 9 ya da dini yerine resmi yemin edebilme olanağının tanındığı durumlarda, 10 bu hakkın kullanımı sı- rasında ortaya çıkmaktadır. Bu örneklerde hukuki düzenleme ya da idari işlemlerin konusu ve amacı, bireylerin inançlarının açıklamasını sağlamak değildir. Fakat genel nitelikteki bir hukuki düzenlemeden, din ya da inancı gereği muafiyet talep eden kişiler, kaçınılmaz olarak bu muafiyet talebine zemin oluşturan din ya da inançlarını devlet ma- kamlarıyla paylaşmak durumunda kalmaktadır. Bu paylaşımın forum internuma müdahale olup olmadığı ve idari otoritelerin, bu bilgileri de- ğerlendirme ve kullanma yetkilerinin kapsamı, temel hukuki sorunlar olarak ortaya çıkmaktadır. 1. İnancını Açıklamama Hakkının İHAM Tarafından Tanınması İHAS’ta inancını açıklamama hakkının açıkça yer almaması nede- niyle, bu hakkın kapsamının belirlenmesinde kilit rolü İHAM oyna- mıştır. İHAM’ın konuya dair içtihadında 2000’li yılların ortalarından itibaren bir dönüşüm göze çarpar. İnancını açığa vurmama hakkına değindiği ilk kararı olan Saniewski v. Polonya ’da Mahkeme çekingen bir tutum sergilemiş ve “Sözleşme’nin 9. maddesinin, bireyin, dini inançları konusunda sessiz kalma hakkını güvence altına alıp almadığı sorusunu açık bırakarak” 11 incelemesini gerçekleştirmiştir. Saniewski kararı Polonya’da devlet okullarının müfredatında yer alan din ders- lerine ilişkindir. Ateist olan başvurucu din dersini seçmemiş ve karne- sinde din dersine dair bölüm bu nedenle boş bırakılmıştır. Başvurucu 8 İHAM, Wasmuth v. Almanya, No. 12884/03, 17 Şubat 2011. 9 İHAM, Folgerø ve diğerleri v. Norveç, No. 15472/02, 29 Haziran 2007. 10 İHAM, Alexandridis v. Yunanistan, No. 19516/06, 21 Şubat 2008; Dimitras ve di- ğerleri v. Yunanistan, No. 42837/06, 3237/07, 3269/07, 35793/07, 6099/08, 3 Ha- ziran 2010. 11 İHAM, Saniewski v. Polonya, No. 40319/98, 26 Haziran 2001.