Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

121 TBB Dergisi 2019 (141) Sezgin Seymen ÇEBİ edebiyatının ve popüler kültürünün birçok alanında uyuşturucu kul- lanımı yaygın şekilde işlenmiştir. Bu da, esasında, on dokuzuncu yüz- yılda uyuşturucu kullanımının Batı kültürünün ve edebiyatının önem- li bir parçası haline geldiğini göstermektedir. B-Aydınlanma, Modernite ve Bağımlılık 1- Genel Olarak Bağımlılık “Bağımlılık” kavramı terim olarak ilk kez I. Dünya Savaşı sonunda 1920’lerin başında kullanılmaya başlandı ise de, madde kullanımına dair çalışmalar, teşhis ve tedaviler erken on dokuzuncu yüzyıla kadar gitmektedir. Bu çerçevede bağımlılık sözcüğünün günümüzdeki anlamına ba- karsak, Joseph Segen’in Mevcut Tıbbi Lisan, Tıbbi Terimler, Argo ve Jargon Sözlüğü (Current Medical Talk:A Dictionary of Medical Terms, Slang and Jargon 1995) günlük kullanımda bağımlılık, “bağlılık ve alınmadığında yoksunluk belirtileri gösterir bir şekilde bir maddeye fizyolojik, fizik- sel ve psikolojik anlamda bağlı olma hali” olarak tanımlanmaktadır. 48 2- Aydınlanma ve Bağımlılık Aydınlanma düşüncesi insan rasyonalitesi ve özgür iradeye dayalı bir iyimserliğe sahipti. Delilikten eşcinselliğe değin her şeyin tedavi edilebileceğine olan güven aydınlanma düşüncesinin ve onun yarattı- ğı iyimserliğin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkmıştı. 49 Aydınlanma düşüncesi bağlamında insanın günahkâr olduğu ve dünyanın şeytani güçlerce mahvedilebileceğine yönelik eski inanç ortadan kalkmış, in- san rasyonalite ve özgür irade çerçevesinde tanımlanmaya başladığın- dan herkesin kendi kendini kontrol edebileceği anlayışı ortaya çıkmış ve doktorların ise iradenin kontrol edemediği davranışlara odaklan- dığı bir süreç başlamıştı. Foucault’nun Deliliğin Tarihi adlı eserinde de ayrıntılı olarak incelediği üzere, kendi kendini kontrol deliliğe ilişkin bir çözüm haline geliyordu. Çünkü deliliğin temelinde öz kontrolün 48 J.C Segen, Current Med Talk: A Dictionary of Medical Terms, Slang&Jargon, Applegon&Lange, MI, 1995. 49 Peter Ferentzy, “Foucault and Addiction” Telos: Critical Theory of Contemporary 2002 (125): 167-191 (2002) 171.