Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

123 TBB Dergisi 2019 (141) Sezgin Seymen ÇEBİ ve bağımlılığa ilişkin yeni anlayışın etkisiyle, artık her nasılsa, tam bir özgürlüğe sahip olmayan iradeyle (will), saf bir isteme sahip olmayan seçme (choice) vardı. 54 3- Modernite ve Bağımlılık Modern zamanlarda bağımlılığa ilişkin ilk düşünceler alkol tü- ketimiyle ortaya çıkmıştı. Esasen on dokuzuncu yüzyıl ortalarında alkol bağımlılığı uyuşturucu bağımlılığına ilişkin adeta bir model oluşturmuştu. Önceden insanların istedikleri için sarhoş oldukları yö- nünde bir inanç var iken, on sekizinci yüzyıl sonunda Amerikalıların önemli bir kısmı karşı konulmaz bir içme istediğine ilişkin konuşma- ya başlamışlardı. 55 Konu oldukça ayrıntılı ve tartışmalıdır. Ancak ko- numuz bağlamında on dokuzuncu yüzyıl başlarında Amerika (aynı zamanda İngiltere’de) ortaya çıkan Ölçülülük Hareketine (The Tem- perance Movement) de değinmek gerekiyor. Alkol tüketimine yönelik bu toplumsal hareket alkol kullanımına yönelik tedbirler alınmasını savunmakta ve siyasiler üzerindeki politik etkilerini kullanarak, ya- saklama da dâhil, alkole ilişkin yasal düzenlemeler yapılmasını sağla- maya çalışmaktaydı. 56 Esasen bu dönemde ölçülülük bir değer olarak öncelikle zen- ginler arasında kabul gördü. Hemen ardından ise orta sınıf bunu bir değer olarak kabul etti. Buradaki amaç toplumda iflah olmaz alkolik- leri bu durumdan kurtarmaktan çok, aklı başında insanları alkolizm 54 Anna Alexander; Mark S. Roberts, “Introduction” in High Culture, Reflection on Addiction and Modernity, Anna Alexander and Marx S. Roberts (ed.), SUNY Press, Albany NY, 2003, s.2. 55 Peter Ferentzy, “Foucault and Addiction”, s. 169. 56 Christopher C.H. Cook, Alcohol, Addiction and Christian Addicts, Cambridge University Press, UK, 2006, s. 79. ABD’de 1826 yılında Amerikan Ölçülülük Der- neği kuruldu. 1829 itibariyle ise bu konuda binin üzerinde dernek faaliyete geçti ve üye sayısı 100.000’e ulaştı. Bu hareketi daha çok tıp doktorları ve din adamları destekliyorlardı. 1830’larda ise hareketin genel ilkeleri ortaya çıktı. Buna göre al- kol doğası gereği alışkanlık yapan bir maddeydi ve düzenli kullanımı müzmin sarhoşluğun nedeniydi. Alkol kullanıcının kendi ahlaki eylemini kontrol gücünü zayıflatıyor, hayvani duyguları öne çıkartıyor, yoksulluğa ve suça neden oluyor- du. Alkol bir zehirdi ve birçok hastalığa sebep oluyordu. 1846 yılında Main eya- leti alkol tüketimini yasaklayan ilk eyalet oldu. Bunun ardından diğer Amerikan eyaletlerinde üç dalga halinde yasaklamalar gelmeye başladı ve en sonunda 1919 yılında ABD Anayasası’nın on sekizinci ek maddesi ile ulusal düzeyde alkol yasa- ğı getirildi.