Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

254 Fiili Taksim Halinde Yasal Önalım Hakkının Kullanılamayacağı Yönündeki Yargıtay ... GİRİŞ Bilindiği üzere, Türk Medenî Kanunu’nun (TMK) 732 vd. madde- lerinde düzenlenen yasal önalım (şuf’a) hakkı, taşınmaz mülkiyetinin kanundan doğan kısıtlamalarından biridir. Söz konusu hak, paylı mül- kiyete tâbi taşınmazlarda, paydaşlardan birinin payını kısmen veya tamamen, paydaşlar dışında bir kimseye satması halinde, diğer pay- daşlara, aynı şartlarla payın alıcısı olma yetkisi veren, dava yoluyla kullanılan (TMK 734/I) bir haktır. 1 Yasal önalım hakkının doğması için payın iradî olarak üçüncü ki- şiye satılması veya satışa eşdeğer bir işleme konu edilmesi gerekir. Bu nedenle, payın cebrî artırmayla satış (TMK 733/I), bağışlama, trampa, miras, kamulaştırma gibi yollarla el değiştirmesi halinde yasal önalım hakkı doğmaz. 2 Ayrıca 27.3.1957 tarihli ve 1956/12 E., 1957/2 K. sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı 3 uyarınca, ortada şeklen bir satış sözleşmesi bulunsa dahi, payın gerçekte miras hukukuna ilişkin sebeplerle veya bağışlama maksadıyla devredildiği hallerde de yasal önalım hakkı kullanılamamaktadır. Yargıtay’ın istikrar kazanmış içtihadına göre, önalım hakkının kul- lanılamayacağı bir diğer durum da paylı mülkiyete tâbi taşınmazın, paydaşlar arasında fiilen taksim edilmiş (bölünmüş) olmasıdır. Uygu- lamada “fiili taksim” veya “eylemli paylaşma” olarak adlandırılan bu durum, Medenî Kanun’un yasal önalım hakkına ilişkin düzenlemele- rinde, anılan hakkın kullanılması bakımından açıkça öngörülmüş bir engel değildir. Bununla birlikte Yargıtay, paydaşlar arasında fiilen tak- sim edilmiş taşınmazlarda, bir payın üçüncü kişiye devredilmesi kar- şısında yasal önalım hakkının ileri sürülmesinin dürüstlük kuralına 1 Önalım hakkına ilişkin çeşitli tanımlar için bkz. Feyzi N. Feyzioğlu, Şuf’a Hakkı, İstanbul 1959, s. 4 vd.; Şükran Taman Şıpka, Türk Hukukunda Kanunî Önalım (Şuf’a) Hakkı (MK.m.659), İstanbul 1994, s. 2 vd; V. Umut Erkan, Türk Medenî Kanunu’nda Yasal Önalım Hakkı (MK. Md. 732,733,734), (Yayımlanmamış Yük- sek Lisans Tezi), Ankara 2006, s. 3 vd.; Fikret Eren, “Türk Medenî Kanunu’na Göre Yasal Önalım Hakkı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , Y. 2008, C. XII, S. 1-2, s. 103; M. Kemal Oğuzman/Özer Seliçi/Saibe Oktay- Özdemir, Eşya Huku- ku, 19. Bası, İstanbul 2016, s. 554 N. 1956; A. Lâle Sirmen, Eşya Hukuku, 5. Bası, Ankara 2017, s. 420; Yarg. HGK, T. 28.2.2018, E. 2017/14-1761, K. 2018/407 (Karar metni için bkz. Kazancı, E.T.: 31.8.2018). 2 Bkz. Eren, s. 114 vd.; Sirmen, s. 420- 421; Oğuzman/Seliçi/Oktay-Özdemir, s. 538 N. 1919 vd. 3 RG, 21.8.1957.