Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

260 Fiili Taksim Halinde Yasal Önalım Hakkının Kullanılamayacağı Yönündeki Yargıtay ... Doktrinde de ifade edildiği üzere, paylı mülkiyete tâbi taşınmaz- larda, payın paydaşlar dışında bir kimseye devri karşısında diğer paydaşlara önalım hakkı tanınmasının amacı, paylı mülkiyet birliğine yabancı kişilerin girmesini engellemek ve payların olabildiğince daha az, hatta mümkünse tek elde toplanmasını sağlamaktır. 22 Kanun ko- yucunun bu yöneliminin sebebinin, hak sahibi olan kimselerin sayısı arttıkça, taşınmazdan elde edilen verimin azalacağı yönündeki haklı kaygı olduğunu söylemek mümkündür. Nitekim İsviçre doktrin ve uygulamasında, yasal önalım hakkının, ekonomik açıdan çok verim- li bulunmayan, doğası itibariyle uyuşmazlıklar doğurmaya elverişli olan paylı mülkiyetin, tek kişi mülkiyetine dönüşmesini kolaylaştırma amaç ve işlevine sahip olduğu dile getirilmektedir. 23 Yargıtay’ın daha önce 24 anılan, 27.3.1957 tarihli İçtihadı Birleştirme Kararı’nda da, yasal önalım hakkının amacı şöyle ifade edilmiştir: “1- Gayrimenkulün parçalanmasını önlemek, yani hisselerin mümkün olduğu kadar hissedar elinde toplanmasını temin eylemek, 2- Hissedarlar arasında öteden beri mevcut münasebeti idame ederek yabancı bir şahsın araya girmesine mani olmak” Yasal önalım hakkının açıklanan amaç ve işlevi göz önünde bu- lundurulduğunda, Yargıtay’ın fiilî taksime ilişkin uygulamasının kıs- men isabetli olduğu sonucuna varmak gerekir. Şöyle ki: Taşınmazın fiilen bölünerek kullanıldığı bazı durumlarda, pay- daşlar, paylarına karşılık kullandıkları bölümleri, sanki tek kişi mülki- yetine tâbiymişçesine, diğerlerinden bağımsız olarak kullanırlar. Öyle ki; paylı mülkiyet, deyim yerindeyse, “kâğıt üzerinde” kalır. Örneğin paylı mülkiyete tâbi bir taşınmaz üzerinde, birbirlerinden bağımsız kullanılabilecek kısımlara sahip, bir veya birden çok yapı inşa edil- miş olup, herhangi bir sebeple kat mülkiyetine geçilmemiş ancak her bir paydaşın hangi kısmı kullanacağı belirlenmişse, durum böyledir. Nitekim Yargıtay’ın fiilî taksim nedeniyle yasal önalım hakkının kul- lanılamayacağına hükmettiği kararlarının büyük çoğunluğunda bu 22 Taman Şıpka, s. 18; Sirmen, s. 422; Oğuzman/Seliçi/Oktay- Özdemir, s. 557 N. 1959; Feyzioğlu, s. 5 vd. 23 BasK/Rey/Strebel, Art. 682 N. 1; OFK/von Fischer Lehmann, Art. 682 N. 2; BGE 101 II 241 vd.; BGer, 2.8.2016, 5A. 1006/2015 (Karar metni için bkz. www.swisslex. com, E.T. 31.8.2018). 24 Bkz. yuk. dn. 3.