Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

266 Önalım Hakkından Feragat ve Hakkı Kullanmaktan Vazgeçme Giriş Önalım hakkı, malikin malını üçüncü bir kişiye satması ya da eko- nomik açıdan satışa eşdeğer bir işlem yapması halinde, hak sahibine tek taraflı bir irade açıklamasıyla malın mülkiyetinin kendisine devrini isteme yetkisi veren bir haktır. 1 Taşınmazları konu edinen önalım hakları, kaynağını sözleşmede veya kanunda bulabilir. Sözleşmesel önalım hakları, TMK md. 735 ve TBK md. 240-242 hükümlerine tâbidir. Önalım sözleşmesiyle kurulan önalım hakkı kişisel bir haktır 2 ve TBK md. 238 gereği tapu siciline şerh edilebilir. Buna karşılık yasal önalım hakkı, TMK md. 732-734 hüküm- lerine tâbi olup, kanun gereği doğar. Bunların tapu siciline şerhi söz konusu değildir. 3 Yasal önalım hakkı, paylı mülkiyete tâbi bir taşınmazın 4 paydaş- larından birinin payını üçüncü bir kişiye satması halinde, diğer pay- daşlara aynı koşullarla bu payın alıcısı olma yetkisi veren bir yenilik doğuran haktır. 5 Her ne kadar TMK md. 732’de, “payın tamamen veya kısmen üçüncü kişiye satılması”ndan bahsedilse de, TBK md. 240’da düzenlenen sözleşmeden doğan önalım hakkı dikkate alınarak, eko- nomik bakımdan satışa eşdeğer işlemlerin yapılması halinde de yasal önalım hakkının kullanılabileceği kabul edilmektedir. 6 Yasal önalım hakkı, taşınmaz mülkiyetinin kanundan doğan kı- sıtlamalarından biridir. Bununla birlikte bunun ne tür bir kısıtlama olduğu konusunda doktrinde görüş birliği yoktur. Bir görüşe göre, yasal önalım hakkı, kanun gereği, özel bir işleme gerek olmaksızın, 1 A. Lâle Sirmen, Eşya Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2017, s. 409; Kemal Oğuzman/ Özer Seliçi/Saibe Oktay Özdemir, Eşya Hukuku, 19. Baskı, İstanbul 2016, s. 536; Şükran Taman Şıpka, Türk Hukukunda Kanuni Önalım (Şufa) Hakkı, İstanbul 1994, s. 2 vd.; Çiğdem Kırca, “Önalım Hakkı Konusunda Medeni Kanun’daki Değişiklikler”, Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı Cilt: II, İstanbul 2002, s. 1179; Vedat Buz, Yenilik Doğuran Haklar, Ankara 2005, s. 146. 2 Sirmen, s. 412; Fikret Eren, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2014, s. 229. 3 İsviçre hukukunda da aynı şekilde yasal önalım hakkının tapu siciline şerh edil- mediği yönünde bkz. Stephanie Hrubesch-Millauer/Barbara Graham-Siegentha- ler/Vito Roberto, Sachenrecht, Bern 2017, s. 276, n. 06.240. 4 Taşınırların konu olduğu paylı mülkiyette yasal önalım hakkı söz konusu değil- dir. 5 Sirmen, s. 420; Oğuzman/Seliçi/Oktay Özdemir, s. 554; Taman Şıpka, s. 2 vd.; Kırca, s. 1179 vd.; Fikret Eren, Mülkiyet Hukuku, Ankara 2012, s. 402. 6 Sirmen, s. 420; Oğuzman/ Seliçi/ Oktay Özdemir, s. 554.