Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

268 Önalım Hakkından Feragat ve Hakkı Kullanmaktan Vazgeçme olarak ortadan kalkması sonucunu doğurur. Buna karşılık bir diğer görüşe göre, (yasal) önalım hakkından gelecekteki bütün satımlar için vazgeçmede dahi, hakkın kullanılmasından vazgeçmede olduğu gibi bir “sona erdirme” değil, “etkisizleştirme” amacı mevcuttur. 12 Buna göre hakkın tamamen ortadan kalktığı kabul edilecek olursa, vazgeçen paydaşın payını devri halinde, devralanın da yasal önalım hakkından yoksun olması gerekirdi; oysa devralanın da yasal önalım hakkından yoksun olabilmesi, TMK md. 733/II’de öngörülen şerh ile sağlanmaktadır. Kanaatimizce feragatte, bir paydaşın kendi öna- lım hakkından vazgeçmesi söz konusudur, dolayısıyla kendi payını başkasına devrettiğinde yeni paydaşın yasa gereği önalım hakkına sahip olması son derece olağandır; aksi ancak şerh ile mümkündür. Nitekim yeni paydaşın sahip olduğu önalım hakkı, onun ortaklık sı- fatına bağlı olarak, doğrudan kanundan doğan bir haktır. 13 Bir başka ifadeyle burada kişinin kendi hakkını sona erdirmesi söz konusudur, bu durumu “etkisizleştirme” olarak ifade etmeye gerek olmadığı dü- şüncesindeyiz. A) Sözleşmesel önalım hakkından feragat 1) Feragatin hukuki niteliği ve görünüm biçimleri Sözleşmesel önalım hakkından feragatin hukuki niteliği konusun- da doktrinde farklı görüşler mevcuttur. Bu görüşlerden ilkine göre sözleşmesel önalım hakkından feragat, ancak bir ibra sözleşmesi ile mümkündür. 14 Buna göre, önalım sözleşmesi, şarta bağlı bir satım söz- leşmesidir ve önalım hakkı sahibi de şarta bağlı olarak bir yükümlülük altına girdiğinden, tek taraflı vazgeçme mümkün değildir. 15 Buna kar- şılık diğer görüşe göre 16 ise, önalım hakkı tarafların anlaşmasıyla oldu- ğu kadar, önalım hakkı sahibinin tek taraflı irade açıklamasıyla veya istisnai hallerde önalım hakkı tanıyanın tek taraflı irade açıklamasıyla ortadan kaldırılabilir. 12 Gümüş, s. 143. 13 Buz, s. 433. 14 Meier-Hayoz, Berner Kommentar, Das Grundeigentum II, art. 680-701 ZGB, Bern 1975, art. 681, n. 324. 15 Meier-Hayoz, BK ZGB, art. 681, n. 324. 16 Jonas Rüegg, Rechtsgeschäftliche Vorkaufsrecht an Grundstücken, Zürich/Bale/ Genève 2014, s. 83, n. 237 vd.