Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

313 TBB Dergisi 2019 (141) Aydın KAYA lılık değil, 98 kişisel ve hukuki bağımlılık belirleyici olmaktadır. 99 Bağımlılık unsurunun bulunmadığının kabulü bakımından, UberXL hizmeti kapsamında hizmet sunan sürücülerin vergi mükelle- fi olmaları 100 ya da kendi araçlarını kullanmaları 101 tek başına belirleyici kriter değildir. Kişisel ve hukuki bağımlılığı belirleyen temel ölçütler, işverenin kontrolünde iş görme ve işverenin iş organizasyonunda iş görme ölçütleridir. 102 Bağımlılık ilişkisi içerisinde çalışanlarla bağımsız çalışanları birbirinden ayırma amacına yönelen bu ölçütlerden işve- renin kontrolünde iş görme ölçütü, Fordist modelin barındırdığı ba- ğımlılık özelliklerini yansıtmakta olup, işverenin çalışanların yalnızca ne yapacaklarını değil nasıl yapacaklarını da kontrol hakkı bulunup bulunmadığı noktasından hareket etmektedir. 103 Ancak işgücünde yaşanan uzmanlaşma ve çalışma ilişkilerindeki değişimle birlikte bu ölçüt yetersiz kalmış ve yerini işverenin iş organizasyonunda iş gör- me ölçütüne bırakmıştır. 104 Bu ölçüte göre, işin ne zaman, ne sürede, nerede yapılacağı ve içeriğinin ne olacağı işverence belirlenmekte, bu şekilde işverenin gözetim ve denetim yetkisi devam etmekte, çerçevesi işveren tarafından çizilen organizasyona işçinin katılımı ile bağımlılık ilişkisi doğmaktadır. 105 Başterzi, “Avukatla Bağıtlanan Sözleşmenin Hukuki Niteliği, İş Sözleşmesinin Vekalet ve Diğer İş Görme Sözleşmelerinden Ayrılması”, Sicil İş Hukuku Dergisi , 2010, S. 17, s. 178; Y9HD, E. 2010/44994, K. 2011/8684, T. 25.03.2011; Y9HD, E. 2009/10245, K. 2011/10597, T. 11.04.2011;Y9HD, E. 2009/10827, K. 2011/12158, T. 21.04.2011; Y9HD, E. 2016/15883, K. 2016/17663, T. 11.10.2016, www.kazanci. com, (E.T.18.04.2018). 98 Süzek, s. 225. 99 Narmanlıoğlu, s. 169; Eyrenci/Taşkent/Ulucan, s. 58; Güzel, Bağımlılık Unsuru, s. 102 vd.; Kuban, s. 62; Başterzi, s. 179, 180; Y9HD, E. 2008/876, K. 2009/20602, T. 13.07.2009, Başterzi, s. 175 vd. 100 Banka ile avukat arasındaki ilişkinin vekâlet sözleşmesine mi yoksa iş sözleşmesi- ne mi dayandığının tespitine yönelik davada, avukatın vergi mükellefi olması ve bankaya serbest meslek makbuzu kesmesi bağımsız çalışmanın bir göstergesi ola- rak değerlendirilmemiş ve taraflar arasındaki ilişkinin hukuki niteliğinin Y9HD, E. 2008/876, K. 2009/20602, T. 13.07.2009 sayılı kararı ile belirlenen kriterlere göre tespit edilmesi gerektiğine hükmedilmiştir. Bkz. Y9HD, E. 2010/41994, K. 2013/3671, T. 30.01.2013, www.kazanci.com , (E.T.: 18.04.2018). 101 Güzel, Bağımlılık Unsuru, s. 98; Başterzi, s. 180; Aynı yönde Y10HD, E. 1984/1132, K. 1984/1168, T. 27.02.1984, Bkz. Başterzi, s. 180, dn. 13. 102 Güzel, Bağımlılık Unsuru, s. 110 vd; Başterzi, s. 182 vd. 103 Başterzi, s. 182. 104 Çelik Nuri, s. 87; Güzel, Bağımlılık Unsuru, s. 108 vd.; Güzel, İşçi Kavramı, s. 29, 30; Aktay/Arıcı/Senyen Kaplan, s. 51; Kuban, s. 62; Başterzi, s. 182. 105 Güzel, İşçi Kavramı, s. 30 vd.; Başterzi, s. 182, 183.