Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

314 Araç Çevirme Uygulaması Üzerinden Gerçekleştirilen Yolcu Taşıma Faaliyetleri Kapsamında Zaman içerisinde esnek istihdam biçimlerinin daha da yaygınlaş- masıyla bağımlılık ilişkisinin tespitinde, işverenin iş organizasyonun- da iş görme ölçütü de yetersiz kalmış ve bu ölçütü desteklemek üzere bir takım yan ölçütlere ihtiyaç duyulmuştur. Bu anlamda başkasının işyerine katılma, başkası yararına iş yapma, başkasının çalışmasına müdahale ölçütleri 106 ile esasen bunlarla aynı yönde olmak üzere iş gö- renin serbest girişimci özelliği taşıyıp taşımadığı ölçütü 107 ortaya atıl- mıştır. Başkasının işyerine katılma ve başkası yararına iş yapma ölçütüne göre, olumsuz bir tanımlamayla bir kimsenin kendi işletmesini yönet- mesi, kendi müşterilerinin olması veya işçi çalıştırması gibi hallerde bağımlılık unsurundan bahsedilemeyecek olup, ancak bu koşulların yokluğunda bağımlılık ilişkisi doğabilecektir. 108 Bunun gibi, işletmenin risklerine katlanmak da bu ölçüte göre bağımlılık unsurunu dışlayan bir durumdur. Ancak belirtilmelidir ki, ücretin parça başı olarak ya da k â ra katılma şeklinde belirlenmesi hallerinde olduğu gibi hukuki ba- ğımlılığın söz konusu durumlarda işletme risklerine katlanmaktan söz edilemeyecektir. 109 Başkasının çalışmasına müdahale ölçütüne göre ise, bağımlılık ilişkisi içerisinde bulunmayan kişiler faaliyetlerini tam bir bağımsızlık içinde yürütürler, bu bakımdan sözleşme taraflarından birinin diğerine talimat vermesi ve onu denetlemesi bağımlılık ilişki- sini ortaya koymaktadır. 110 İş görenin serbest girişimci olup olmadığı ölçütüne göre de, diğer ölçütlere benzer şekilde bağımlı çalışma yerine serbest girişimciliğin kabulü için en belirgin unsurlar kendi hesabına çalışma ve işletmeye ilişkin riski üstlenmedir. 111 Buna göre bir kişinin iş organizasyonuna katılarak onun hesabına iş gören ve yaptığı işin riskini üstlenmeyen kişinin bağımlılık ilişkisi içerisinde olduğu kabul edilmektedir. 112 Ülkemizde UberXL sürücüleri ile Uber arasındaki hukuki ilişki- nin tespiti bakımından konu bu temel ve yan ölçütleri bağlamında ele alındığında, sürücülerin Uber’in iş organizasyonunda iş gördükleri 106 Güzel, Bağımlılık Unsuru, s. 112 vd.; Güzel, İşçi Kavramı, s. 32, 33; Kuban, s. 63. 107 Başterzi, s. 185. 108 Güzel, Bağımlılık Unsuru, s. 112, 113; Güzel, İşçi Kavramı, s. 32. 109 Güzel, Bağımlılık Unsuru, s. 113; Güzel, İşçi Kavramı, s. 24. 110 Güzel, Bağımlılık Unsuru, s. 113; Güzel, İşçi Kavramı, s. 32, 33. 111 Güzel, İşçi Kavramı, s. 23; Kuban, s. 63; Başterzi, s. 185. 112 Başterzi, s. 185.