Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

315 TBB Dergisi 2019 (141) Aydın KAYA konusunda tartışma olmaması gerekir. Zira işin ne şekilde yürütüle- ceği esas olarak Uber tarafından belirlenmekte, sürücü çerçevesi Uber tarafından çizilen iş organizasyonuna dâhil olmakta ve Uber’in geri bildirim yöntemleri ile sürücü üzerinde denetim yetkisi bulunmakta- dır. Bunun yanı sıra sürücülerin araç çevirme uygulaması üzerinden gerçekleştirilen yolcu taşımaları bakımından kendi müşterilerinin bu- lunduğundan ya da işletme riski üstlendiklerinden de bahsedilemeye- cektir. Nitekim gerçekleştirilen bu yolcu taşımacılığı faaliyetleri, parça başı ücrete benzer şekilde belirli bedel karşılığında, Uber tarafından yönlendirilen yolcuların taşınması şeklinde olmaktadır. Bu temel ve yan ölçütlerin yanı sıra, bağımlılık ilişkisinin tespitin- de bazı ek kontrol noktaları geliştirilmiştir. İş organizasyonu çerçeve- sinde işin yönetiminin ve gerçek denetiminin kime ait olduğu, 113 yani iş görenin işini kaybetme riski olmaksızın işveren tarafından verilen görevi geri çevirebilmesi 114 gibi olgular bağımlılık ilişkisinin tespitinde belirleyici olmaktadır. Anılan bu kontrol noktaları Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 13.07.2009 tarihli kararı ile de açık bir şekilde benimsenmiş olup, 115 daha sonra bu içtihat istikrar kazanmıştır. 116 113 Güzel, Bağımlılık Unsuru, s. 123, 124; Güzel, İşçi Kavramı, s. 40. 114 Başterzi, s. 187. 115 “İş sözleşmesinde bağımlılık unsurunun içeriğini işverenin talimatlarına göre hareket etmek ve iş sürecinin ve sonuçlarının işveren tarafından denetlenmesi oluşturmaktadır. İşin işverene ait işyerinde görülmesi, malzemenin işveren tara- fından sağlanması, iş görenin işin görülme tarzı bakımından iş sahibinden talimat alması, işin iş sahibi veya bir yardımcısı tarafından kontrol edilmesi, bir sermaye koymadan ve kendine ait bir organizasyonu olmadan faaliyet göstermesi, ücretin ödenme şekli kişisel bağımlılığın tespitinde dikkate alınacak yardımcı olgulardır. Sayılan bu belirtilerin hiçbiri tek başına kesin bir ölçü teşkil etmez. İşçinin, işvere- nin belirlediği koşullarda çalışırken, kendi yaratıcı gücünü kullanması, işverenin isteği doğrultusunda işin yapılması için serbest hareket etmesi bu bağımlılık iliş- kisini ortadan kaldırmaz. Yukarıda sayılan ölçütler yanında, özellikle bağımsız çalışanı, işçiden ayıran ilk kriter, çalışan kişinin yaptığı işin yönetimi ve gerçek denetiminin kime ait oldu- ğudur. Çalışan kişi işin yürütümünü kendi organize etse de, üzerinde iş sahibinin belirli ölçüde kontrol ve denetimi söz konusuysa, iş sahibine bilgi ve hesap verme yükümlülüğü varsa, doğrudan iş sahibinin otoritesi altında olmasa da, bağımlı çalışan olduğu kabul edilebilir. Bu bağlamda çalışanın işini kaybetme riski olmak- sızın verilen görevi reddetme hakkına sahip olması (ki bu iş görme borcunun bir ifadesidir) önemli bir olgudur. Böyle bir durumda, çalışan kişinin bağımsız çalı- şan olduğu kabul edilmelidir. Çalışanın münhasıran aynı iş sahibi için çalışması da, yeterli olmasa da aralarında bağımlılık ilişkisi bulunduğuna kanıt oluşturabi- lir. ...”, Y9HD, E. 2008/876, K. 2009/20602, T. 13.07.2009, Başterzi, s. 175 vd. 116 Y9HD, E. 2010/44994, K. 2011/8684, T. 25.03.2011; Y9HD, E. 2009/10245, K. 2011/10597, T. 11.04.2011; Y9HD, E. 2009/10827, K. 2011/12158, T. 21.04.2011;