Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

316 Araç Çevirme Uygulaması Üzerinden Gerçekleştirilen Yolcu Taşıma Faaliyetleri Kapsamında Uber’in faaliyette olduğu yabancı ülkelerde de, Uber ile sürücüler arasındaki uyuşmazlık, sürücülerle Uber arasında bağımlılık ilişkisi- nin bulunup bulunmadığı noktasında yoğunlaşmaktadır. Zira Uber tarafından sürücülere doğrudan bir çalışma zorunluluğu getirilme- mekte olup, sürücüler çalışıp çalışmamakta ya da diledikleri zaman çalışmakta serbesttirler. Bu anlamda gig ekonomilerde Uber ve diğer firmalar tarafından geliştirilen işlerde, hem çalışanlara hem de şirketle- re çok büyük bir serbestlik tanınmaktadır. 117 Bu serbestlik beraberinde, ulusal hukukumuzdaki bağımlı çalışan ile bağımsız çalışan ayrımına benzer şekilde, bu tür işlerde çalışan kişilerin bağımsız â kit (indepen- dent contractors) olup olmadığı sorusunu gündeme getirmiştir. 118 Uber ile sürücüler arasındaki ilişki bağlamında sürücüler, çalış- mamızda yer verilen yabancı ülke mahkeme kararlarıyla bağımsız sözleşmeci taraf olarak kabul edilmemektedir. Anılan yargı kararla- rıyla uygulama üzerinden geleneksel işveren-işçi ilişkisinden farklı bir hâkimiyet kurulduğu ve sürücüler ile Uber arasında istihdam ilişkisi bulunduğu kabul edilmektedir. 119 Nitekim Uber sürücülerinin uygu- lamayı aktive etme zorunlulukları bulunmasa da, uygulamayı aktive etmeleri halinde belirli kurallara uyma ve hatta gönderilen işin belirli bir oranını kabul etme yükümlülükleri bulunmaktadır. 120 Y9HD, E. 2016/15883, K. 2016/17663, T. 11.10.2016, www.kazanci.com , (E.T.18.04.2018). 117 ABD’de gig ekonomilerde çalışanlara tanınan çalışma serbestisine ilişkin ayrıntılı hukuki değerlendirilmeler için, Bkz. Sisters’ Camelot, 363 National Labor Relati- ons Board (N.L.R.B.) No.13 (September 25, 2015), Recent Adjudication, Harvard Law Review, Vol. 129, Issue 7, 2016, s. 2039; Her ne kadar çalışıp çalışmama konu- sunda belli bir serbestlik söz konusu olsa da, Amerika’da Uber sürücüleri üzerine yapılan araştırmalar göstermektedir ki, Amerika’da aktif Uber sürücü sayısı 2015 yılı sonunda 460.000’i aşmakta olup, bu sürücülerin önemli bir kısmı (2014 yılında %38, 2015 yılında %33) yalnızca Uber için çalışmaktadır. Bkz. Hall/Krueger, s. 706, 713. 118 Recent Adjudication, s. 2039. 119 Profesional Élite Taxi v. Uber Systems Spain SL(Opinion), para. 52; Uber Techno- logies, Inc. v Barbara Berwick; Aslam & Farrar v. Uber, para. 85-97; Recent Adju- dication, s. 2044. 120 De Stefano, s. 483; Aynı yönde, Aslam& Farrar v. Uber, para. 92; Uber Technologi- es, Inc. v Barbara Berwick, s. 9; Ülkemizde de buna benzer bir hukuki uyuşmazlık, ticari taksi sahiplerinin esas olarak kendilerinin çalıştığı araçlarını günün belli di- liminde başka şoföre tahsis etmeleri halinde ortaya çıkmaktadır. Bu hukuki ilişki- de, araç tahsis edilen şoför tarafından, ya elde edilen gelir ne olursa olsun belli bir miktar para ya da güven ilişkisine dayalı olarak elde edilen gelirin belli bir oranı araç sahibine verilmektedir. Bu durumda araç sahibi ile şoför arasında hasılat ki-