Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

331 TBB Dergisi 2019 (141) M. Tarık GÜLERYÜZ / Ayça ZORLUOĞLU YILMAZ rilmiştir Yine aynı yılda görülen ve konusu itibari ile Huckle v. Money davasına benzeyen bir diğer dava olan Wilkes v. Wood 11 davasında da cezalandırıcı tazminata hükmedilmiştir. Mahkeme anılı davada açıkça tazminatın sadece zarar görenin zararının tazmin edilmesine değil ve fakat aynı zamanda zarar vereni cezalandırma ve zarar verici hareke- tin önlenmesi amacına da hizmet etmesi gerektiğine hükmetmiştir. 12 19. Yüzyılın ortalarına kadar çok sayıda mahkeme kararına konu olan cezalandırıcı tazminatın amaçsal anlamda tahlili tarihsel sürece bağlı olarak yapılabilmektedir. Nitekim bu dönemde cezalandırıcı tazminat mahkemeler tarafından bir intikam aracı olarak dahi kullanılmıştır. 13 Günümüzde ceza hukukunda dahi terkedilen “intikam” düşüncesi- nin 14 şaşırtıcı olduğunu kabulle birlikte, bu dönemde mahkemeler ce- zalandırıcı tazminatın kamu düzenini koruma adına zarar verenden intikam almaya hizmet ettiğini belirtmişler ve cezalandırıcı tazminatı bu amaca hizmet etmesi için de kullanmışlardır. 15 Cezalandırıcı hukuk doktrininin İngiliz hukukunda tarihsel ge- lişimi günümüzde dahi henüz sonuçlanmamış tartışmalarla süregel- miştir. 16 İçtihat hukuku çerçevesinde günümüzde İngiliz hukukunda cezalandırıcı tazminata ilişkin temel prensiplerin belirlendiği dava Rookes v. Bernard 17 davasıdır. 1964 yılında verilen anılı karar ile ceza- landırıcı tazminata ilişkin bir takım objektif kriterler getirilmiştir. Buna göre, cezalandırıcı tazminata hükmedilebilmesi için üç kategori öngö- rülmüş ve cezalandırıcı tazminatın ancak bu üç şarttan/halden birisi- nin gerçekleşmesi halinde mümkün olabileceği kararlaştırılmıştır. Ka- tegori testi adını alan bu üç şart ise şunlardır: (a) kamu görevlilerinin baskıcı keyfi ve anayasaya aykırı bir davranışı, 18 19 (b) zarar verenin 11 Wilkes v. Wood 98 Eng. Rep. 489 (c.p. 1763). 12 Sales/Cole, s. 1120 dn. 8; Melvin M. Belli, “Punitive Damages: Their History, Their Use and Their Worth in Present -Day Society”, UMKC L. Rev., 1980-1981, Vol. 49, I.1, s. 1- 23, s. 4; Owen, s. 369 dn. 25; Merhacı, s. 81. 13 Clearance Morris, “Punitive Damages in Tort Cases”, Harvard Law Review , 1931, Vol. 44, No. 8, s. 1173- 1209, s. 1777. 14 Joan T. Schmit/ Travis S. Pritchett S. T./Paige Fields, “Punitive Damages: Punish- ment or Further Compensation?”, The Journal of Risk and Insurance, 1988, Vol. 55, N. 3, s. 453-466., s. 455 vd. 15 Morris, s. 1777. 16 Koziol/Wilcox, s. 7 17 Rookes v. Barnard [1964] 1 All England Law Reports (All ER) 367. 18 “ Oppressive, arbitrary or unconstitutional action by servants of the government”. 19 Lord Devlin tarafından doktrine armağan edilen kategori testinin ilk grubun ko-