Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

337 TBB Dergisi 2019 (141) M. Tarık GÜLERYÜZ / Ayça ZORLUOĞLU YILMAZ 4. Cezalandırıcı Tazminatın İşlevleri Cezalandırıcı tazminatın işlevleri konusunda bir görüş birliğinden bahsetmek pek olası değildir. Cezalandırıcı tazminat doktrinin hem İngiliz hem de Amerikan hukukunda üç işlevi olduğu ifade edilmek- tedir. Buna göre, cezalandırıcı tazminatın işlevleri telafi edici tazminat- tan [compensatory] farklı olarak ağır kusurlu eyleminden ötürü faili cezalandırmak, verilen tazminatın ibret olması ve tazmin olarak kabul edilmektedir. 52 Doktrinde ağırlıklı olarak üç işlevi olduğu ifade edi- len cezalandırıcı tazminatın bazı yazarlarca cezalandırma ve önleme işlevlerinden daha fazla işlevi olduğu ileri sürülmektedir. Owen, ceza- landırıcı tazminatın işlevlerini [functions of punitive damages] eğitim, cezalandırma, önleme, tazmin ve hukuki yaptırım olmak üzere beşe ayırmaktadır. 53 Buna karşın Ellis cezalandırıcı tazminatın; davalının cezalandırılması, davalının zarar verici eyleminin önlenmesi, genel olarak zarar verici eylemlerin önlenmesi, genel barışın korunması, özel hukuk yaptırımlarının teşvik edilmesi, zarar görenin tazmini mümkün olmayan zararlarının ve davacının yapmış olduğu yargılama giderle- rinin giderilmesi olmak üzere yedi işlevi olduğunu ifade etmektedir. 54 Bu konudaki teorik düzeydeki tartışmalar bir yana, cezalandırıcı tazminata bir Kara Avrupası hukukçusu gözü ile bakıldığında esasen temel iki işlevin ön plana çıktığı görülmektedir. Bunlar cezalandırma ve önlemedir. Gerçekten kuramsal olarak cezalandırıcı tazminatın ilk kez tanımlandığı Rookes v. Barnard davasında Lord Devlin’in bu hu- susta söyledikleri de cezalandırıcı tazminatın cezalandırma ve önleme işlevlerine vurgu yapmaktadır. Lord Devlin’in; “…fail hukuka aykırı şekilde zarar vermenin yanına kar kalmayacağını (tort does not pay) öğrenmeli…” sözleri cezalandırma işlevini, “…bu tür davalarda veri- len karar ibreti âlem içindir (for example’s sake)” sözleri özel ve genel önleme işlevlerine işaret etmektedir. 55 52 Morris, s. 1176; Gotanda, s.4; Walter/Plein, s. 373; Sales/Cole, s. 1126. Cezalandırı- cı tazminatın yalnızca cezalandırma ve önleme amacı olduğu yönünde bkz. Bert I. Huang, “Surprisingly Punitive Damages”, Virginia Law Review, 2014, Vol. 100, No. 5, s.1027- 1059, s.1034; Schmit/Pritchett/Fields , s.457. Cezalandırıcı tazminatın; cezalandırma ve önleme işlevlerinin ekonomik analizi için bkz. Schmit/Pritchett/ Fields, s. 457 vd. 53 Cezalandırıcı tazminatın bahse konu beş işlevi hakkında ayrıntılı açıklamalar için bkz. Owen, s. 373-381. 54 Cezalandırıcı tazminatın bahse konu yedi işlevi hakkında ayrıntılı açıklamalar için bkz Dorsey D. Ellis, “Fairness And Efficiency In The Law Of Punitive Dama- ges”, Southern California L. Rev. , California 1982, Vol. 56, I. 1, s. 1- 78, s.10-12. 55 Rookes v. Barnard [1964] 1 All England Law Reports (All ER) 367. İstemi, s. 2696.