Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

46 Avrupa Ülkelerinde Geri Çağırma Hakkı bir kamu görevlisine verilmiş olan yetkiler geri alınmakta, 3 görevlinin bulunduğu makam bu şekilde boşalmış olmaktadır. Klasik temsili demokrasilerde bir kamu makamı ölüm, istifa, mahkûmiyet vb. hallerde, idari, siyasi yahut yargısal bir organın kararı ile boşalabildiği gibi öngörülmüş olan görev süresi dolduğunda (kural olarak) kendiliğinden de boşalır. Olağan görev süresinin sonunda ya- pılan seçimler ile boşalan makam periyodik olarak seçmenler tarafın- dan yeniden doldurulmaktadır. Bu durumda bir görevli olağan görev süresini tamamladıktan sonra tekrar seçilip görevine devam edebilece- ği gibi, yeniden seçilemeyerek makamını yitirebilir. Klasik (saf) temsili demokrasilerde seçilmiş temsilcilerin seçmenleri tarafından denetlen- mesinin olağan ve tek usulünün bu olduğu kabul edilmektedir. Bununla birlikte katılımcı demokrasilerde, seçme hakkının ta- mamlayıcısı olarak geri çağırma hakkı, olağan denetim usulünün ye- tersiz kaldığı noktalarda derhal devreye sokulmaya hazır bir mekaniz- ma olarak seçmenlerin elinin altında bulunur. Olağan denetim usulü olan seçimden geri çağırmayı ayıran da budur: Geri çağırma, kamu görevlisinin (veya bir organın), iki seçim dönemi arasında, yani olağan görev süresi sona ermeden evvel, seçmenler tarafından görevden alı- nabilmesine imkân tanır. O halde, özetle denilebilir ki, geri çağırma hakkının konusu bir kamu görevlisinin (veya bir kamu organının) olağan görev süresi sona ermeden evvel görevden alınmasıdır; hakkın muhatabı bir kamu gö- revlisi yahut kamu organı, hakkın öznesi ise seçmenlerdir. A. Hakkın Muhatabına Göre Geri Çağırma Türleri: Bireysel / Kolektif Geri Çağırma Geri çağırma hakkının muhatabı, yani hedefi, bir kamu görevlisi olabileceği gibi kolektif bir yapı yani bir kamu organı (meclis, kurul, komisyon vb.) da olabilir. Tek tek kamu görevlilerinin geri çağrılabil- mesine imkân tanıyan geri çağırma türü “bireysel geri çağırma”, bir kamu organının kolektif olarak görevden alınmasına imkân tanıyan geri çağırma türü ise “kolektif geri çağırma” olarak adlandırılır. 4 3 Nitekim Latin Amerika ülkelerinde bu anlamı karşılayan bir terim olarak, “vekâletin geri alınması” yahut “yetkilerin geri alınması” anlamında “la revocación del mandato” (revocation of the mandate) ifadesi kullanılmaktadır. 4 Qvortrup bu geri çağırma türünü “total recall” (toptan/topyekûn geri çağırma)