Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

47 TBB Dergisi 2019 (141) Gonca EROL Kolektif geri çağırma az tercih edilen ve bir istisna dışında sadece Avrupa’da benimsenmiş olan bir usuldür. 35 ülkeden sadece 4’ünde kolektif geri çağırma mevcuttur. Bunlardan Japonya hariç üçü (İsviç- re, Polonya ve Leichtenstein) Avrupa ülkesidir. 5 Bunun dışında tüm ülkelerde bireysel geri çağırma tercih edilmiştir. Dolayısıyla “yaygın biçimde benimsenmiş olan geri çağırma türü bireysel geri çağırmadır” denilebilir. B. Hakkın Kullanımına Seçmenlerin Katılım Düzeyine Göre Geri Çağırma Türleri: Doğrudan / Dolaylı Geri Çağırma Geri çağırma usulünü, kamu görevlilerinin görevden alınması- na yönelik diğer usullerden ayıran temel özellik, seçmenlerin süreçte oynadığı roldür. Geri çağırma hakkı, seçimle göreve gelinen bir ma- kamda bulunan kamu görevlilerinin “seçmenler tarafından” görevden alınmasına imkân sağlayan bir usuldür. İşte bu özelliği bakımından diğer görevden alma usullerinden ayrılır. Geri çağırma sürecinde seçmenler, hem sürecin başlatılmasında hem de görevden almaya ilişkin nihai kararın verilmesinde inisiyatif sahibi kılınmış olabilirler. Bu tür geri çağırma “doğrudan geri çağır- ma” olarak adlandırılır. 6 Bununla birlikte kimi ülkelerde, seçmenlerin geri çağırma sürecini başlatmada bir inisiyatifleri bulunmaz, süreç bir başka kamu otoritesi tarafından başlatılır ancak görevden almaya iliş- kin nihai kararı seçmenler verir. Bu tür geri çağırma ise “dolaylı geri çağırma”dır. 7 olarak adlandırıyor. Matt Qvortrup, Direct Democracy: A Comprative Study of the Theory and Practice of Government by the People, 2.bası, Manchester and New York: Manchester University Press, 2005, s.84. Biz Teziç’in “kolektif azil” biçimindeki isimlendirmesinden yola çıkarak “kolektif geri çağırma” kavramını tercih ettik. Bkz. Teziç, s.283. 5 Bu ülkelerden İsviçre’de geri çağırma hakkının bulunduğu 6 kantondan sadece birinde hem kolektif hem de bireysel geri çağırma mümkündür. Diğerlerinde ise yalnızca kolektif geri çağırmaya izin verilmiştir. Sadece ulusal yasama organının geri çağrılabildiği Leichtenstien’da ise yalnızca kolektif geri çağırma mümkün- dür. Japonya ve Polonya’da hem bireysel hem de kolektif geri çağırma bir arada vardır. 6 Kimi kaynaklarda “direct recall” (Qvortrup, s.77) kimi kaynaklarda ise “total re- call” ifadesi kullanılmaktadır. International Institute for Democracy and Electoral Assistance (Idea), Direct Democracy: The International Idea Handbook, Stock- holm: International Idea, 2008, s.114. 7 Qvortrup, s.78; Idea, s.114.