Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

48 Avrupa Ülkelerinde Geri Çağırma Hakkı Doğrudan geri çağırma türünde, genellikle mevzuatta öngörül- müş bir seçmen çoğunluğunun imzasını içeren bir dilekçenin yetkili makama sunulması ile süreç başlar. Eğer yeterli sayıda geçerli imza sunulmuş ise geri çağırma seçimine gidilir. 8 Dolaylı geri çağırmada ise, süreci, bir kamu organının alacağı karar başlatır. Genellikle, belediye başkanının geri çağrılması süreci- nin başlatılmasında belediye meclisinin belli bir çoğunluğunun, dev- let başkanının/bölge valisinin geri çağrılmasında ise o yerin ulusal/ bölgesel yasama meclisinin belli bir çoğunluğunun kararı gerekir. Bu organların kararı olmadıkça seçmenin doğrudan geri çağırma süreci- ni başlatması mümkün değildir. Ancak karar alındıktan sonra, kamu görevlisinin görevden alınıp alınmayacağı konusunda nihai karar seç- men tarafından verilir. Dolaylı mı yoksa doğrudan mı geri çağırmanın daha çok tercih edildiği konusunda, bireysel-kolektif geri çağırma ayrımındaki kadar olmasa da, yine bariz bir oransal farklılık vardır ve açık bir biçimde doğrudan geri çağırma daha çok tercih edilmektedir. Bununla birlikte dolaylı geri çağırmaya yer veren ülkeler de vardır. Kimi ülkelerde (örneğin Almanya’nın ve Arjantin’in bazı eyalet- lerinde, Slovakya’da, Küba’da) hem dolaylı hem de doğrudan geri ça- ğırmaya imkân tanınmıştır; kimi ülkelerde ise (örneğin İngiltere, Kosta Rica) yalnızca dolaylı geri çağırma vardır; dolayısıyla seçmenin süreci başlatma imkânı hiçbir biçimde yoktur. Özellikle devlet başkanları- nın geri çağrılabildiği ülkelerde (Latin Amerika dışındaki ülkelerde), devlet başkanının geri çağrılmasında dolaylı geri çağırma usulü tercih edilmiştir. Yani geri çağırma seçimi yapılabilmesi için, yasama organı- nın geri çağırma seçimine gidilmesi yönünde bir karar alması gerekir. İzlanda, Avusturya, Romanya, Türkmenistan, Tayvan gibi ülkelerde durum budur. Bu tablo gösteriyor ki, dolaylı geri çağırmayı baskın biçimde tercih eden ülkeler de yine ağırlıklı olarak Avrupa ülkeleridir. Avrupa dı- şında (birkaç istisna hariç) ya sadece doğrudan geri çağırma uygulan- 8 Ancak Kanada (Recall and Initiative Act, md.25) ve Etiyopya (National Electoral Board of Ethiopia Regulations No.2/1999) mevzuatına göre, yeterli sayıda geçerli imza var ise ayrıca seçim yapılmaksızın hedefteki görevli geri çağrılmış sayılmak- tadır.