Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

50 Avrupa Ülkelerinde Geri Çağırma Hakkı Fakat bu usulleri geri çağırma olarak nitelendirmek hakkın doğa- sına aykırı olur. Çünkü geri çağırma, “seçmenler tarafından” görev- den alma usulüdür. Görevden alma kararını seçmen vermediği sürece, seçmenlere tanınmış bir doğrudan katılım ve denetim hakkının oldu- ğundan söz edilemez. Seçmenlere, bir nevi, temsilcilerini şikâyet etme ve onların bir yargı organınca yahut bir siyasi veya idari organca de- netlenmesini talep etme imkânı sunan bu usuller, hiç şüphesiz, böylesi bir imkânın hiç bulunmadığı bir siyasal sisteme kıyasla daha katılımcı bir sistem sağlar. Ancak bu, geri çağırma değildir. Bu usuller olsa olsa impeachment olarak nitelendirilebilir. Nitekim Qvortrup da, bu usulleri geri çağırma değil, “vatandaş girişimi ile impeachment” (citizen initia- ted impeachment) olarak adlandırmaktadır. 14 C. Hakkın Nitelendirilmesine İlişkin Yaklaşım Farklılıklarına Göre Geri Çağırma Usulleri: Saf Siyasal / Yarı-Siyasal / Yarı- Yargısal Geri Çağırma Geri çağırma hakkına siyasal sistemi içerisinde yer veren ülkelerde yalnızca hakkın türleri bakımından değil uygulanma usulleri bakımın- dan da geniş bir çeşitlilik söz konusudur. Öyle ki federal devletlerde ve yerel yönetimlerinde özerklik ilkesini benimsemiş olan ülkelerde aynı ülke içerisinde birçok farklı geri çağırma usulü ile karşılaşılabilir. İşte bu farklılığı yaratan önemli nedenlerden birisi hakkın nitelendiril- mesine ilişkin yaklaşım farklılığıdır. Kimi yerlerde geri çağırma saf siyasal bir usul olarak nitelendiri- lir; kimi yerlerde yarı-siyasal, kimi yerlerde ise yarı-yargısal bir usul olarak kabul edilir. Bu farklı yaklaşımların sonucu olarak geri çağır- ma hakkının uygulanmasına ilişkin prosedür önemli farklılıklar gös- termektedir. Bu farklılıklar ise hakkın etkinliğini, işlevselliğini hayati düzeyde etkilemekte, pratikte doğurduğu etki ve sonuçları biçimlen- dirmektedir. 1. Geri Çağırmayı Saf Siyasal Bir Usul Olarak Nitelendiren Yaklaşım Bu yaklaşıma göre, geri çağırma, inisiyatifin büyük ölçüde seçmen- de olduğu, tümüyle siyasal bir süreçtir. Bu yaklaşımın altında yatan 14 Bkz. Qvortrup, s.77-78.