Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

58 Avrupa Ülkelerinde Geri Çağırma Hakkı siyasal alana olan ilgi ve katılımını güçlendirir. Temsili demokrasiler- de seçmenler belli aralıklarla kullandıkları oyun bir etkisi ve önemi ol- duğunu düşünmemektedir. 36 Yolsuzluklar ve usulsüzlükler nedeniyle kamu görevlilerine güvenmemektedir. 37 Bu durum seçmenlerin siya- sal alana olan ilgisini azaltmaktadır. Oysa geri çağırma gibi bir araca sahip olduğunu bilen vatandaşlar, her şeyden önce “elimden bir şey gelmez ki” biçimindeki acizlik duygusundan kurtulur. Aracın sadece bir tehdit olarak varlığı nasıl temsilciyi seçmene karşı duyarlı ve ilgili kılıyorsa; bir şeyi değiştirebilecek güce sahip olduğunu bilmenin ver- diği güven ve cesaret ile seçmenin de siyasal alana karşı duyarlı ve ilgili olmasını sağlar. Siyasal alana ilgisi artan seçmenlerin bu alana dair bilgisi ve vatandaşlık bilinci de artar. 38 III. AVRUPA’DA GERİ ÇAĞIRMA HAKKININ GÖRÜNÜMÜ Geri çağırma hakkına ilişkin kavramsal ve teorik çerçeveyi kısaca özetledikten sonra, Avrupa özelinde hakkın görünümüne bakılabilir. Geri çağırma hakkının tarihsel olarak izlerini Antik Yunan’a ka- dar sürmek mümkün olsa da, modern anlamda ilk ortaya çıktığı yer 19.yy ’da İsviçre’dir. Bu nedenle denilebilir ki, geri çağırma hakkının düşünsel köklerinin atıldığı yer Avrupa’dır. Avrupa’da bugün 11 ülke geri çağırma hakkına siyasal sistemi içerisinde yer vermektedir. Bu ül- keleri 4 kategoride ele almak mümkündür: Birinci grupta hakkın Avrupa’da tarihsel gelişimi bakımından ön- cüsü olarak ifade edilebilecek ülkeler yer alır. Bu gruptaki ülkelerde geri çağırma hakkının gelişimi, doğrudan demokrasinin gelişimi ile paralel bir seyir izler. Özellikle İsviçre ve Almanya bu anlamda özel Democracy in Switzerland and Beyond, Bern: Initiative and Referendum Institute Europe, 2010, s.88; Pack, s.687-688; Cronin, s.134. 36 Örneğin Sofres’in yaptığı araştırmaya göre Fransızların yüzde 90’ı ulusal karar alma süreçlerinde, yüzde 76’sı ise yerel yönetimler bazında karar alma süreçle- rinde hiçbir etkilerinin olmadığını düşünmektedir. Aktaran: Jos Verhulst ve Arjen Nijeboer, Direct Democracy Facts and Arguments about the Introduction of Initi- ative and Referendum, Brussels: Democracy International, 2007, s.9. 37 Örneğin Almanya’da 2005’te TNS Emnit tarafından yapılan bir araştırmaya göre seçmenlerin yalnızca yüzde 34’ü parlamentoya ve yalnızca yüzde 26’sı hüküme- te güven duymaktadır. Ayrıca Gallup’un araştırmasına göre Alman seçmenlerin yüzde 76’sı politikacıların dürüst olmadığını düşünmektedir. Aktaran: Verhulst/ Nijeboer, s.9. 38 Best, s.9; J. Otis Garber , “The Use of the Recall in American Cities”, National Muni- cipal Review, Vol.15, Mayıs 1926, s.260; Cronin, s.134; Zimmerman, s.116.