Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

59 TBB Dergisi 2019 (141) Gonca EROL öneme sahiptir. Bu iki ülkede geri çağırma hakkı, yerel yönetimlerde 19. yy’ın başlarından beridir uygulanmakta olan doğrudan yönetim ve katılım geleneğinin bir parçası olarak gelişmiştir. İsviçre’de 19.yy ortalarından itibaren, Almanya’da ise 20.yy başlarında ilk pratik bi- çimleri ortaya çıkmıştır. Bu iki ülkenin yanına, geri çağırma hakkını Avrupa’da ilk benimseyen ülkeler arasında yer alıyor olması bakımın- dan Liechtenstein’ı da ekleyebiliriz. Zira Liechtenstein da 20.yy ’ın ilk çeyreğinde, diğer doğrudan demokrasi araçları ile birlikte geri çağır- ma hakkını siyasal sistemine eklenmiştir. Bununla birlikte, aşağıda gö- receğimiz üzere, bu üç ülkede uygulanan usuller ve hakkın kapsamı birbirinden oldukça farklıdır. İkinci kategorideki ülkeler ise, 1990’lı yıllarda gerçekleştirdikleri yerel yönetim reformlarının bir sonucu olarak geri çağırma hakkı ile tanışmıştır. Birçok Avrupa ülkesinde 1990’lardan itibaren yerel yö- netimlerin güçlendirilmesi yönünde adımlar atılmış ve halkın yerel yönetimlere doğrudan katılımına imkân tanıyan birtakım mekaniz- malar da bu süreçte benimsenmiştir. Yapılan reformlar ile getirilen en önemli değişikliklerden birisi, belediye başkanlarının doğrudan halk tarafından seçilmesi usulünün benimsenmesidir. Kimi ülkeler, yerel yönetimlerde güçlü bir yürütme yaratıyor olmalarına karşı bir güven- lik önlemi olarak olsa gerek, belediye başkanlarının (kimi ülkelerde ayrıca bölge başkanlarının) geri çağrılabilmesi usulünü de reformları içerisine eklemiştir. 39 Polonya, Hırvatistan, Slovakya ve Avusturya bu kategoride değerlendirilebilecek ülkelerdir. Ayrıca Almanya’yı da bu kategoriye koymak mümkündür. Çünkü Almanya’da da Nazi iktidarı ile birlikte ortadan kalkan geri çağırma hakkının yerel yönetimler dü- zeyinde yeniden ortaya çıkışı, 1990’larda Almanya eyaletlerinin yap- tıkları yerel yönetim reformlarının bir sonucudur. Eyaletler belediye başkanlarının halk tarafından seçilmesi usulü ile birlikte geri çağırma hakkını da anayasalarına eklemiştir. Üçüncü kategoride devlet başkanlarının dolaylı olarak geri çağrıl- ması usulünü benimsemiş olan ülkeler yer alır. Avusturya, İzlanda ve Romanya’da mevcut olan bu usulün şimdiye değin uygulandığı tek 39 Norbert Kersting, “Local Political Participation in Europe: Elections and Referen- dums”, İçinde: Ivan Koprić, Vedran Đulabić ve Romea Manojlović (ed.), Croati- an and Comparative Public Administration: A Journal for Theory and Practice of Public Administration, Zagreb: Institute of Public Administration, 2015, s.328.