Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

68 Avrupa Ülkelerinde Geri Çağırma Hakkı B. İsviçre 70 İsviçre, âdemi merkeziyetçilik ilkesinin geniş biçimde uygulandı- ğı, 26 kanton ve yaklaşık 2.740 komünden oluşan bir federal devlettir. Halk meclisi usulünden çeşitli referandum biçimlerine değin, halkın siyasal süreçlere doğrudan katılımına imkân tanıyan çok çeşitli me- kanizmayı siyasal işleyişinin bir parçası haline getirmiş olan İsviçre, 71 birçok yazar tarafından doğrudan demokrasinin günümüzdeki en önemli örneği olarak gösterilmektedir. 72 İsviçre, geri çağırma hakkı ba- kımından da tarihsel bir öneme sahiptir. 73 Geri çağırma hakkının kökleri Antik Yunan’a değin uzanıyor olsa da, modern anlamda geri çağırma hakkının doğduğu yer İsviçre’dir. İsviçre’de geri çağırma hakkı, 19.yy ’ın ortalarında ortaya çıkan demok- ratik hareketlerin ürettiği katılım araçlarından birisi olarak bazı İsviçre kantonlarının anayasalarına girmiştir. 74 Buna karşın bugün İsviçre’de 70 İsviçre’de geri çağırma hakkına ilişkin İngilizce kaynak sayısı oldukça sınırlıdır. Birçok kaynakta genel hatları ile konuya değiniliyor olsa da, ayrıntılı bir inceleme yapan kaynak yok denecek kadar azdır. Bunun temel nedeni hiç şüphesiz hakkın kullanımının yok denecek kadar az olmasıdır. Az sayıda İngilizce kaynak içerisin- de en kapsamlı ve çalışmamız bakımından kullanışlı olanı Uwe Serdült’ün konu- ya ilişkin 2015 tarihli makalesidir. Nitekim Serdült de makalesinin giriş kısmında çalışmanın amacını, konuya ilişkin İngilizce kaynak açığının kapatılmasına katkı sunmak olarak açıklamaktadır. Bkz. Uwe Serdült, “The History of a Dormant Ins- titution: Legal Norms and the Practice of Recall in Switzerland”, Representation, Vol.51, Sayı:2, 2015, s.162. Bu bakımdan belirtmek gerekir ki, İngilizce kaynak az- lığı nedeniyle, bu bölümde büyük ölçüde Serdült aracılığıyla ulaştığımız bilgiler- den yararlanmaktayız. 71 Nadja Braun, “Direct Democracy in Switzerland”, İçinde: The International Idea Handbook, Direct Democracy, Stockholm: International Institute for Democracy and Electoral Assistance, 2008, s.26. Ayrıca bkz. Alexander H. Trechsel ve Hans- peter Kriesi, “Switzerland: The Referendum and Initiative as a Centrepiece of the Political System”, İçinde: Michael Gallagher ve Pier Vincenzon Uleri (Ed.), The Referendum Experience in Europe, London: Macmillan Press Ltd., 1996, s.186-187. 72 Verhulst/Nijeboer, s.8; Ian Woods, “Direct Democracy – An Idea Whose Time Has Come”, Global Outlook, Special Edition on Direct Democracy, 1 Mayıs 2013, s.13 ve 16. 73 Edwin M. Bacon ve Morrrill Wyman, Direct Elections and Law-Making by Popu- lar Vote, Boston ve New York: Houghton Mifflin Company, 1912, s.50-51. 74 Hakkın kökeni tam olarak bilinmiyor olmakla birlikte, Rappard’a göre, hakkın ge- lişimine kaynaklık eden bir usul olarak, Cenevre’de uygulanmış olan ve yasama üyeleri hakkında bir nevi güvensizlik oyu (censure) vermek suretiyle görevden alınmalarını sağlayan usul düşünülebilir. William E. Rappard, “The Initiative, Referendum and Recall in Switzerland”, The Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol.43, Eylül 1912, s.134. Bu usul, 1802’de Napoleon