Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

90 Avrupa Ülkelerinde Geri Çağırma Hakkı İngiltere’nin doğrudan demokrasi araçları ile yakın temasını taç- landıran gelişme ise, 2015 yılında yapılan bir yasa ile geri çağırma hak- kının İngiliz siyasal sisteminin bir parçası haline getirilmesidir. Geri çağırma hakkının İngiliz sistemine girişine yol açan neden, seçmen- lerin skandallara adı karışan, yozlaşmış temsilcilerinden duydukları rahatsızlıktır. Özellikle 2009 yılında bazı parlamento üyelerinin yap- tıkları harcamalarla ilgili bir skandalın ortaya çıkmasının ardından toplumun birçok farklı kesimi geri çağırma usulünün getirilmesi tale- bini dile getirmiştir. Ülkenin üç büyük siyasi partisi geri çağırma hak- kını destekleyen açıklamalar yapmış, geri çağırma hakkını seçim vaat- leri arasına koymuştur. 139 Farklı sivil toplum oluşumları, demokratik kitle örgütleri de geri çağırma talebi için kampanyalar örgütlemiştir. 140 2010 yılında yapılan genel seçimlerin ardından Liberal Demok- ratlar ile Muhafazakârlar tarafından kurulan koalisyon hükümeti, ko- alisyon anlaşmasına, geri çağırma hakkını getiren bir yasa teklifi su- nacakları maddesini de eklemiştir. 141 Yapılan çalışmalar ve yürütülen tartışmalar neticesinde, 26 Mart 2015 tarihinde, House of Commons 142 üyelerinin geri çağrılabilmesine imkân tanıyan “Recall of MPs Act 2015” başlıklı yasa parlamentoda kabul edilmiştir. 143 Bu yasa oldukça sınırlı bir geri çağırma hakkı öngörmektedir. Önce- likle, sürecin başlatılmasında seçmenlerin hiçbir inisiyatifi bulunmamak- tadır. Bu bakımdan İngiltere’de “dolaylı geri çağırma” türü mevcuttur diyebiliriz. Bununla birlikte, diğer dolaylı geri çağırma örneklerinden farklı olarak İngiltere’de sürecin başlatılmasında bir başka kamu orga- nına ya da kamu görevlisine de inisiyatif tanınmamıştır. Süreç, yasada öngörülen şartlar oluştuğunda “otomatik olarak” başlamaktadır. 139 Richard Kelly, Charley Coleman ve Neil Johnston, “Recall Elections”, İngiltere Parlamentosuna sunulan 12 Eylül 2014 tarihli rapor, s.3, https://researchbrie- fings.parliament.uk/ResearchBriefing/Summary/SN05089#fullreport (Son Eri- şim Tarihi: 22.11.2018) 140 Örneğin 600’ün üzerinde öğrenci sendikasını temsil eden Ulusal Öğrenciler Bir- liği (National Union of Students) ve iki milyona yakın üyesi olduğu ifade edi- len 38 Degrees isimli aktivist grup geri çağırma hakkı için kampanya örgütleyen oluşumlar içerisinde yer almıştır. Bkz. https://www.nus.org.uk/en/news/nus- launches-right-to-recall-campaign/ (Son Erişim Tarihi: 22.11.2018) 141 Kelly/Coleman/Johnston, s.12. 142 Çift meclisli İngiliz parlamentosunun alt meclisi. 143 Bkz. http://services.parliament.uk/bills/2014-15/recallofmps.html (Son Erişim Tarihi: 22.11.2018)