Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

93 TBB Dergisi 2019 (141) Gonca EROL Geri çağırma hakkının en yeni uygulayıcısı olan İngiltere’de, yasa- nın yürürlükte olduğu yaklaşık iki yıllık süreçte, hakkın işletilmesini tetikleyecek bir durum henüz gerçekleşmemiştir. Bu nedenle, hakkın pratiğini ilerleyen yıllarda değerlendirmek mümkün olacaktır. Ancak öngörülen sınırlayıcı şartlar düşünüldüğünde uygulanabilirliğinin ol- dukça tartışmalı olduğunu belirtmek gerekir. V. DEĞERLENDİRMELER VE SONUÇ Geri çağırma hakkının Avrupa ülkelerindeki görünümünü, siya- sal yaşam üzerindeki etki ve sonuçlarını değerlendirebilmek için önce- likle hakkın amaç ve işlevlerini hatırlamak gerekir. Geri çağırma hak- kının iki yanlı bir işlevi vardır: Bir yanda önleyici işlevi vardır. Yani yalnızca bir tehdit olarak var- lığı ile kamu görevlilerini yolsuzluk ve usulsüzlüklerden uzak durma- ya, seçmenlerin talep ve beklentilerine duyarlı olmaya teşvik eder. Diğer yanda ise düzeltici işlevi vardır. Yolsuzluk ve usulsüzlükler yapan, halkın çıkarları yerine kendi çıkarlarını yahut belli bir takım çevrelerin çıkarlarını gözeten kamu görevlilerini, seçmenlerin, bir son- raki seçimi beklemeden görevden alabilmesine imkân tanır. Temsili demokrasinin, seçmenleri, yozlaşmış temsilcilere yıllarca katlanmak zorunda bırakan “kusurlu” yönlerini düzeltmeye yardımcı olur. Da- hası ne taleplerinin, ne beklentilerinin, ne söylediklerinin ne de verdiği oyun siyasal sistem üzerinde bir etkisinin, öneminin olmadığını düşü- nen; siyasal alana ilgisini ve güvenini yitirmiş seçmenlerin eline veril- miş etkili bir silah olması bağlamında, seçmenin hem siyasal sisteme hem de kendisine olan güvenini kazanmasına yardımcı olur. Ancak yukarıda yapılan inceleme gösteriyor ki, hakkın sadece varlığı, ya da başka bir ifadeyle “kâğıt üzerinde varlığı” bu sonuçla- rı üretmek için yeterli değildir. Hakkın hangi türünün tercih edildiği, geri çağırma hakkının nasıl nitelendirildiği ve nasıl bir geri çağırma usulünün benimsendiği gibi konular hakkın etkinliği ve işlevselliği ba- kımından temel belirleyiciler durumundadır. 145 145 Bu bağlamda, (pek çok eksiği ve tartışmalı yönü ile birlikte) hakkın öngrülen iş- levlerini yerine getirebilmek ve seçmenlerin elinde etkili ve erişilebilir bir meka- nizma olmak bakımından en ideala yakın uygulamasının ABD örneğinde oldu- ğunu belirtmek gerekir. Bu bakımdan, Avrupa ülkelerinde geri çağırma hakkının