Türkiye Barolar Birliği Dergisi 141.Sayı

97 TBB Dergisi 2019 (141) Gonca EROL Geri çağırma hakkının uygulandığı ülkelerin büyük bir bölümün- de geri çağırma girişimi bir kez seçim aşamasına ulaştı mı, geri çağırma seçiminin görevden alma ile sonuçlanması için oylamaya katılanların çoğunluğunun geri çağırma lehinde oy vermesi yeterlidir. Oysa bazı Avrupa ülkelerinde bu yeterli değildir; oylamanın geçerli olabilmesi- nin ayrıca belli sayıda seçmenin geri çağırma oylamasına katılmış ol- ması gerekir. Çok düşük katılımlı geri çağırma seçimlerinde, az sayıda seçmenin oyuyla kamu görevlilerinin görevden alınmasını önlemeye yönelik bir tedbir olarak düşünülebilecek bu kural, sağlanması şart koşulan katılım oranı çok yüksek belirlendiğinde, hakkı kullanılamaz hale getiren bir engele dönüşebilmektedir. Örneğin Slovakya’da bir geri çağırma oylamasının geçerli olabil- mesi için, ilgili seçim bölgesinde kayıtlı seçmenlerin yüzde 50’sinin oylamaya katılmış olması gereklidir. Oysa Slovakya’da olağan seçim- lerde seçmen katılım oranı yüzde 25-35 civarlarındadır 146 . Olağan ka- tılım düzeyi bu iken geri çağırma seçiminde bunun neredeyse iki katı katılımı zorunlu kılmak, hakkı kullanılamaz hale getirmek anlamına gelmektedir. Belarus’ta da yüzde 50 katılım barajı bulunmaktadır. Al- manya eyaletlerinde aranan katılım şartı ise biraz daha makuldür. Ge- nellikle yüzde 25-35 aralığındadır. Hırvatistan’da ise kayıtlı seçmenle- rin 1/3’ü olarak belirlenmiştir. Seçimde yüksek katılım barajının öngörülmüş olması, hakkın ba- şarılı biçimde kullanım oranını makul görülemeyecek düzeyde etki- lemektedir. Örneğin hakkın Avrupa’da en sık kullanıldığı ülke olan Polonya’da da katılım barajı vardır. Buna göre, geri çağırma seçiminin geçerli olabilmesi için, seçime, hedefteki görevlinin seçildiği seçime katılmış olan seçmenlerin en az 3/5’ine eşit sayıda seçmenin katılım göstermiş olması gerekmektedir. Günümüzde hakkın ideale en ya- kın kullanımına sahip ülke olan ve seçimde katılım şartının nerdey- se hiçbir eyaletinde yahut yerel yönetiminde bulunmadığı ABD ile Polonya’yı karşılaştırırsak, katılım barajının hakkın etkililiği üzerin- deki etkisi çarpıcı bir biçimde ortaya çıkar: ABD’de seçim aşamasına ulaşan geri çağırma girişimlerinde başarı oranı yüzde 50’nin üzerinde iken, Polonya’da bu oran yaklaşık yüzde 12’de kalmaktadır. 147 146 Láštic, s.240-242. 147 Polonya’da geri çağırma seçimlerine ilişkin rakamlar için bkz. Bednarz, s.52.