Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

182 Vergi Suç ve Cezalarının Etkinliği Giriş Vergi, devletin en büyük ve en önemli gelir kaynağı ve kamu fi- nansmanının temelidir. Toplumsal yaşamın en eski oluşumlarından günümüzün modern devletlerine kadar vergi tarihin her döneminde varolmuştur. İlk başlarda gönüllülük esasına göre toplanan vergi, sos- yal ve ekonomik hayatın gelişmesi, savaşlar, artan kamu harcamaları nedeniyle zamanla zorunlu bir ödeme aracı halini almıştır. Kısaca “ka- musal ihtiyaçların karşılanması amacıyla devletin otoritesini kullana- rak bireylerden özel bir karşılık gözetmeden talep ettiği gelir” şeklinde tanımlanabilecek olan vergi, günümüz dünyasında kamunun finans ihtiyacını karşılaması yanında, devletin iktisadi ve sosyal amaçlarının gerçekleştirilmesinde bir araç olarak da kullanılmaktadır. 1 Vergi bireylerin gelirlerinde azalmaya neden olduğundan bireyler tarafından külfet olarak görülmektedir. Bu durum bireyleri vergi öde- memeye ya da daha az ödemenin yollarını aramaya yöneltmektedir. Bireylerin vergi kaçırmaya yönelik eylemler içerisinde bulunmasının; vergi ahlakının yeterince yerleşmemesi, vergi yükünün fazlalığı, vergi suç ve cezalarının etkinliğinin görülememesi, mevzuatın karmaşıklığı, vergi adaletini zedeleyen vergi afları gibi birçok nedeni bulunmakta- dır. Devlet açısından bakıldığında ise vergiyi en yüksek oranda tahsil etmek asıl amaçtır. Bu amacı gerçekleştirmenin yollarından biri ve bel- kide en önemlisi ise vergi ödev ve yükümlülüklerine uymamak sure- tiyle vergi kaybına neden olunmasının yaptırımlara tabi tutulmasıdır. Vergi ödev ve sorumluluklarına aykırı eylemlere yönelik yaptırımlar idari ve cezai yaptırım olmak üzere iki türlüdür. İdari yaptırımlar ida- re tarafından uygulanan idari para cezası ve diğer idari yaptırımlar şeklinde uygulanmakta, cezai yaptırımlar ise kanunilik ilkesi uyarınca kanuna göre suç olarak düzenlenen hukuka aykırı eylemler için adli makamlar tarafından yapılan yargılamalar sonucunda verilen kararlar uyarınca uygulanan hapis ya da adli para cezası şeklindeki yaptırım- lardır. Devletin vergi kaybını önlemeye yönelik tedbirlerin en sert ve bi- reyler üzerinde etkisi en yüksek olanı hürriyeti bağlayıcı özelliği olan 1 Salih Turhan, Vergi Teorisi ve Politikası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1998, s.21