Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

219 TBB Dergisi 2019 (142) Orhan Emre KONURALP mahkemenin yetkisine her aşamada itiraz edebilirler aynı zamanda davaya bakan hâkim de bu hususu resen dikkate alır. 3. Yetki Sözleşmesi ile Belirlenen Mahkemenin Yetkisinin Hukuki Niteliği Usul kurallarının, prensip itibariyle emredici olmaları bakımın- dan maddi hukuk kurallarından ayrıldığı söylenebilir. Nitekim kanun bir istisna tanımadığı müddetçe tarafların usul kurallarının aksini ka- bul etmeleri yahut uygulanmaması konusunda anlaşmaları mümkün değildir. Fakat kanun koyucu bazı durumlarda, tarafların iradelerine önem atfetmiştir. İşte bunun kolaylıkla görülebildiği durumlardan birisi de yetki sözleşmeleridir. Yetki sözleşmesi ile taraflar, kanunen (kesin olmayan) yetkili bir mahkemenin yetkisini ortadan kaldırabile- cekleri gibi, yetkili olmayan bir mahkemeyi de o uyuşmazlık açısından yetkili kılabilirler. Bu nedenle yetki sözleşmesinin caiz olduğu durum- larda, yetki kurallarının artık emredici değil, yedek hukuk kuralı oldu- ğu da ifade edilmektedir. 20 HMK’da düzenlenen usul sözleşmelerinden biri olan 21 yetki söz- leşmesiyle taraflar, aralarında çıkacak uyuşmazlığa bakmakla hangi mahkemenin yetkili olacağına karar verebilirler. Kanun’un iki farklı türde yetki sözleşmesi düzenlediği görülmektedir. Bunların ilki, taraf- ların anlaşmaları halinde, 22 yetki sözleşmesi ile birlikte, kanun tarafın- 20 Saim Üstündağ, “Medeni Usul Hukukunda Salahiyet Anlaşmaları”, İstanbul Üni- versitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası , İstanbul 1961, C. 27, S. 1-4, s. 310-339, s. 310. 21 Akkan, Pekcanıtez Usûl, s. 305; Kuru, Usûl, s. 117; Arslan/Yılmaz/Taşpınar Ay- vaz, s. 225; Yılmaz, s. 470-472; Nur Bolayır, Medenî Usûl Hukukunda Yetki Sözleş- meleri, Beta Yayınları, İstanbul 2009, s. 42; İbrahim Aşık, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Yetki Sözleşmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi , Ankara 2008, S. 97, s. 20; Nilüfer Boran Güneysu, “Bir Karar Işığında Yetki Sözleşmesine Ba- kış”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, İzmir 2015, C. 16, Özel Sayı, s. 1072, Deniz Meraklı Yayla, “Yabancılık Unsuru Taşıyan Uyuşmazlıklarda Yetki Sözleşmesinin Tarafları ve HMK Mad- de 17 Kapsamındaki Yetki Sözleşmesinin Üçüncü Kişilere Teşmili”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, İzmir 2015, C. 16, Özel Sayı, s. 1993. 22 Kanunda düzenlenişi itibariyle HMK’ya göre yapılacak bir yetki sözleşmesi, kural olarak münhasır yetki sözleşmesi olacaktır. Aksi için tarafların bu hususta anlaş- mış olmaları gerekmektedir. Tarafların kanunen yetkili mahkemelerin yetkisini kaldırmalarına imkân sağlayan bu düzenleme, HUMK dönemindeki Yargıtay uygulamasının aksi istikametindedir. Bkz. Baki Kuru/Ali Cem Budak, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Getirdiği Başlıca Yenilikler”, İstanbul Barosu Dergisi ,