Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

220 Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Ortak Yetkili Mahkeme ile Münhasır Yetki ... dan belirlenmiş genel ve özel yetkili mahkemelerin de yetkisinin de- vam ettiği “münhasır olmayan yetki sözleşmesi” 23 veya “olumlu yetki sözleşmesi” 24 olarak adlandırılmaktadır. İkincisi ise, tarafların aksine iradeleri yoksa, kanun tarafından belirlenmiş genel ve özel yetkili mah- kemelerin yetkisini ortadan kaldıran “münhasır yetki sözleşmesi” 25 veya “olumsuz yetki sözleşmesi” 26 dir. Münhasır olmayan yetki sözleşmesinin varlığı halinde, aynı uyuş- mazlığa ilişkin diğer kesin yetkili olmayan mahkemelerin yetkileri de devam etmektedir. Bu halde münhasır olmayan yetki sözleşme- si ile belirlenen mahkemenin yetkisinin de kesin olmadığının kabu- lü gerekir. Zira kesin yetkinin varlığı halinde, kesin olmayan yetkili mahkemelerin yetkisi ortadan kalkar. Dolayısıyla taraflar, açıkça di- ğer özel ve genel yetkili mahkemelerin de yetkisinin devam edeceğini öngörmüşlerse, 27 yetki sözleşmesiyle belirlenen mahkemenin yetkisi de kesin olmayan yetki olarak nitelendirilir. 28 Bu durumda da dava, sözleşmeyle belirlenen yahut özel veya genel yetkili mahkemede açıl- madığı takdirde, yetki ilk itirazında bulunulmadığı sürece bu husus hâkim tarafından dikkate alınamayacaktır. Yani, yetkisiz mahkemede açılan dava, bu mahkemede görülmeye devam eder. Buna mukabil, HMK yetki sözleşmesine ilişkin düzenlemey- le, tarafların aksi iradesi olmadığı müddetçe, 29 uyuşmazlığın İstanbul 2011, C. 85, S. 2011/5, s. 11; Yılmaz, s. 481. 23 Kuru, Usûl, s. 119; İlhan Postacıoğlu /Sümer Altay, Medenî Usûl Hukuku Ders- leri, 7. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2015, s. 128; Arslan/Yılmaz/Taşpınar Ay- vaz, s. 228; Yılmaz, s. 481. 24 Süha Tanrıver, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Bağlamında Akdedilen Yetki Sözleşmeleri Üzerine Bazı Düşünceler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, İzmir 2015, C. 16, Özel Sayı, s. 459-468, s. 468. 25 Kuru, Usûl, s. 119; Postacıoğlu/Altay, s. 128; Arslan/Yılmaz/Taşpınar Ayvaz, s. 228; Yılmaz, s. 481. 26 Tanrıver, Yetki, s. 466. Atalı/Ermenek/Erdoğan ise bu sözleşmeyi hem münha- sır hem de olumsuz yetki sözleşmesi olarak nitelendirmektedir. Bkz. Atalı/Er- menek/Erdoğan, s. 216. HMK kapsamında olumsuz yetki sözleşmesi kavramı ile ilgili olarak ayr. bkz. Nur Bolayır, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Yetki Sözleşmeleri”, İstanbul Barosu Dergisi, İstanbul 2011, C. 85, S. 2011/5, s. 144. 27 Akkan, Pekcanıtez Usûl, s. 316 ve 317; Yılmaz, s. 482 ve 489. Buradaki iradenin açık olmasına gerek olmadığına dair görüş için bkz. Budak/Karaaslan, s. 57. 28 Akkan, Pekcanıtez Usûl, s. 317 ve 318; Yılmaz, s. 484; Tanrıver, Usûl, s. 256. 29 Akkan, Pekcanıtez Usûl, s. 317; Postacıoğlu/Altay, s. 128; Yılmaz, s. 482 ve 489; Atalı/Ermenek/Erdoğan, s. 216; Budak/Karaaslan, s. 56.