Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

226 Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Ortak Yetkili Mahkeme ile Münhasır Yetki ... halinde, 45 avasını asliye hukuk veya ticaret mahkemelerinden birinde açma yetkisi vermekte, bu sayede bir dava şartı olan 46 mahkemenin görevi davacının tercihine göre belirlenmektedir. 47 Söz konusu düzen- leme, İsviçre’de usul kanunları kantonlarca 48 düzenlenmekteyken de mevcut olmakla birlikte, 49 ZPO ile de muhafaza edilmiştir. Konuya yetki sözleşmesi açısından bakarsak, Kanun’un taraflara dava şartları ile ilgili bir konuda yetki verdiği kabul edilebilir. Ayrı- ca belirtmek gerekir ki Kanun tarafından taraflara verilen bu yetkinin uygulama alanı da sınırsız değildir. Nitekim yetki sözleşmesi hukuku- muzda sadece kesin yetkinin bulunmadığı durumlarda, 50 tacirler ile kamu tüzel kişileri arasında, üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri uyuşmazlıklarla ilgili olarak yapılabilmektedir. Ayrıca taraflar yetkili kılmak istedikleri mahkemeyi de somut olarak belirtmek zorundadır- lar. 51 Dolayısıyla Kanun’un taraflara, bir dava şartı üzerinde sınırsız bir hakimiyet alanı sağladığı da söylenemez. Kanun’da belirtilen şart- lar, kümülatif şartlar olduğu için, bu şartlardan herhangi birine aykırı olarak yapılan bir yetki sözleşmesi de geçersizdir. Tarafların yetki sözleşmesi yapmak suretiyle belirledikleri mah- kemenin yetkisinin kesin yetki olmasının doğal bir sonucu olarak, davaya bakan hâkimin yetki sözleşmesini de resen dikkate alması gerekmektedir. Zira bir dava şartı 52 olan kesin yetkinin var olduğu 45 Rüetschi, in: Thomas Sutter-Somm/Franz Hasenböhler/Christoph Leuenberger, Kommentar zum Schweizerischen Zivilprozessordnung, Schulthess, Zürich-Ba- sel-Genf 2010, Art. 6, N. 29. 46 ZPO m. 59/2-b. 47 Rüetschi, in: Sutter-Somm/Hasenböhler/Leuenberger, Art. 6, N. 18 ve 29; Haas/ Schumpf, in: Oberhammer Paul (Hrsg.), ZPO Kurzkommentar, Helbing Lichten- hahn Verlag, Basel 2010, Art. 6, N. 11. 48 Örn. Zürich Kantonu için bkz. Hans Ulrich Walder-Richli/ Beatrice Grob-Ander- macher, Zivilprozessrecht, %. Auflage, Schulthess, Zürich-Basel-Genf 2009, s. 84. 49 Max Guldener, Schweizerische Zivilprozessrecht, 3. Auflage, Schulthess Polygra- phisher Verlag, Zürich 1979, s. 116. 50 Ayrıca HUMK dönemine ilişkin olarak, yetki sözleşmelerinin geçerli olabilmesi açısından Üstündağ, yetki sözleşmesi yapılmak istenen hukuki ilişki ile ilgili yet- kinin münhasır olup olmamasının değil, kamu düzenine ilişkin olup olmamasının önem arz ettiğini belirtmektedir. Bkz. Üstündağ, Salahiyet, s. 329. 51 Aksi halin kamu düzenini ihlal edeceği kabul edilmektedir. Bkz. Boran Güneysu, s. 1073. 52 Yargıtay vermiş olduğu bir kararda, ilk derece mahkemesinin, davanın yetki söz-