Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

242 Arabuluculuk Sürecinde Adli Yardım Taleplerinde Görevli Merciye İlişkin Bir Değerlendirme bir düzenleme hem usul ekonomisi 29 ilkesine uygun olacak; hem de arabuluculuk yöntemiyle uyuşmazlıkların çözümünde, giderlerin cay- dırıcı nitelik taşımasının önüne geçilecektir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu düzenlemeleri çerçevesinde, de- vam eden bir yargılamada taraf veya istemde bulunanın adli yardım talebini, yargılamayı yürüten mahkemeye yapması işin tabiatı gereği- dir. Zira asıl davaya bakan mahkemenin, o davaya ilişkin tali sayılan diğer ifadeyle ikincil sorunları da çözmekle görevli olduğu kabul edil- mektedir. 30 Zira Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda, çeşitli hüküm- lerde, dava açılmasından sonra, asıl davaya bakan mahkemenin asıl davaya ilişkin geçici hukuki koruma taleplerinde de görevli olduğu kabul edilmiştir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 390. maddesine göre, ihtiyati tedbir, dava açıldıktan sonra ise ancak asıl davanın gö- rüldüğü mahkemeden talep edilir (HMK m. 390/1). Keza, dava açıl- dıktan sonra yapılan her türlü delil tespiti talebi hakkında sadece da- vanın görülmekte olduğu mahkemeye yöneltilebilir (HMK m. 390/1). Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun asıl davaya ilişkin tali nitelikli usulî sorunlarda asıl davaya bakan mahkemenin görevli olmasının bir gereği olarak adli yardım talebi asıl talep veya işin karara bağlanacağı mahkemeye yöneltilir (HMK m. 336/1). Ayrıca, kanun yollarına yani istinaf veya temyize başvuru sırasında adli yardım talebi bölge adliye mahkemesine veya Yargıtay’a yapılır (HMK m. 336/3). Devam eden bir yargılamada taraflardan birinin adli yardım tale- bini, yargılamayı yürüten mahkemeye yapması Hukuk Uyuşmazlıkla- rında Arabuluculuk Kanunu madde 18’de yer alan anlaşma belgesine icra edilebilirlik şerhi verilmesinde 31 görevli mahkemeye düzenlemey- le de uyum içinde olacaktır. Anılan hükme göre, taraflar arabulucu- luk faaliyeti sonunda bir anlaşmaya varırlarsa, bu anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini talep edebilirler. Dava açıl- madan önce arabuluculuğa başvurulmuşsa, anlaşmanın icra edilebi- 29 Aynı şekilde bir icra takibi sırasında verilmiş bir adli yardımın kararının, bu takip devam ederken arabuluculuğa başvurulması halinde ortaya çıkacak arabuluculuk ücreti için de geçerli olması takip ekonomisi bakımından uygun olabilecektir. 30 Necip Bilge/Ergun Önen, Medenî Yargılama Hukuku Dersleri, Sevinç Matbaası, Ankara 1978, s, 347. 31 Taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır (HUAK m. 18/4).