Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

315 TBB Dergisi 2019 (142) Mustafa ZORLUEL Fikrî haklar en basit anlamda, hukuk düzeni tarafından ürün sa- hibine fikrî ürün üzerinde tanınan hak ve yetkiler olarak tanımlanabi- lir. 46 Fikrî hak kavramı geniş anlamda, fikir ve sanat eserleri üzerindeki hak ve yetkiler yanında, yaratıcı bir fikrî çalışmanın ürünü oldukların- dan dolayı patentler, faydalı modeller ve tasarımlar üzerindeki hak ve yetkileri de kapsamaktadır. 47 Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda düzenlenirken, patent, faydalı model ve tasarımlar üzerindeki haklar 22 Aralık 2016 tarihli ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nda (SMK) 48 düzenlenmekte- dir. Biz, çalışma konumuz esasen yapay zekâların şiir, resim, müzik ve kitap gibi fikrî ürünler, diğer bir ifadeyle edebî ve sanatsal ürünler ortaya koyması olduğundan dolayı fikrî ürünler ve fikrî haklarla ilgili açıklamalarımızı FSEK kapsamında eser kavramı ve bu eserler üzerin- deki hak sahiplikleri hakkında gerçekleştireceğiz. B. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Bakımından Eser Kavramı ve Eser Sayılma Şartları Fikrî ürünler, meydana geldiği düşünce âleminden dış dünyaya açıklanınca hukukun ilgi alanına girmektedir. Gerçekten de bir fikrî ürün herhangi bir vasıtayla dış dünyaya açıklanınca, hukuk düzeni ta- rafından korunmaya değer görülüyorsa, FSEK bakımından eser sayı- labilecektir. 49 Eser, FSEK m. 1/B-(a) uyarınca, “Sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri Sanat Eserleri Kanunu’nun 13. maddesi ve devamında, fikrî haklar başlığı al- tında, eser sahibinin hakları sıralanmıştır. Bunun gibi 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nda da fikrî ürün sahibinin hak ve yetkileri düzenlenmiştir. 46 Tekinalp, s. 7-8; Ateş, Eser, s. 7; Kılıçoğlu, s. 17. 47 Ateş, Eser, s. 7; Oysa Kılıçoğlu’na göre fikrî haklar, fikir ve sanat eserleri üzerin- deki haklardır ve bu hakların konusunu kişinin düşünce ve sanat becerisine da- yanan ürünler oluşturmaktadır. Bu ürünlerin sınai haklarda olduğu gibi ticarette, sanayide, endüstride kullanılması gibi bir amaç yoktur. Kılıçoğlu, s. 17; Tekinalp’e göre ise, fikrî mülkiyet hukuku iki alt gruba ayrılmakta olup, eser, buluş, fayda- lı model ve endüstriyel tasarım yaratıcı bir fikrî çalışmanın ürünleri olma ortak paydasında buluşurken ve fikrî ürün ve onun korunmasını düzenleyen hukuk dallarıyla korunurken, marka, coğrafi işaret, işletme adı ve ticaret unvanı ayırt edici karaktere haiz olma ortak paydasında buluşur ve bu ad ve işaretler ile bun- ların sahiplerinin haklarını düzenleyen kurallar ayrı hukuk dallarını oluşturur. Tekinalp, s. 4, ayrıca 7-8. 48 Sınai Mülkiyet Kanunu, Kanun No: 6769, Kabul Tarihi: 22.12.2016, Resmî Gazete Tarihi: 10.01.2017, Sayı: 29944. 49 Ateş, Eser, s. 26; Bozbel, s. 17.