Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

36 Ceza Yargılamasında Devlet Sırrı Üzerine Bir Değerlendirme 3. El koyma ve Devlet Sırrı El koyma, ceza yargılamasında delil olan ya da ileride delil ola- rak kullanılabilecek veya müsadereye tabi eşyanın, eşyayı elinde bu- lunduran kişinin rızası olmaksızın adliyenin eli altına alınarak eşyayı elinde bulunduran kişinin eşya üzerindeki tasarruf yetkisinin ortadan kaldırılması biçiminde tanımlanabilir. 83 El koyma, eşyanın malikinin rızasıyla gerçekleştirildiğinde ise muhafaza altına alma olarak ad- landırılır. 84 Başka bir deyişle, kişi eşyayı rızasıyla teslim ederse, eşya muhafaza altına alınır ve bu işlem el koyma olmaz. Buna karşılık kişi eşyayı rızasıyla teslim etmezse, zilyedinden zorla alınarak eşyaya el konulur. 85 Arama koruma tedbiri gibi Anayasal dayanağını Anayasa’nın 20/2. ve 21. maddelerinde bulan el koyma koruma tedbiri, CMK’nın 123. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. El koyma, basit el koy- ma (CMK m. 123) ve özel el koyma olarak ikiye ayrılmaktadır. Özel el koyma içerisine postada el koyma (CMK m. 129), taşınmaz hak ve alacaklara el koyma (CMK m. 128), bilgisayarlara el koyma (CMK m. 134) gibi özel koşulları gerektiren özel el koyma biçimleri girer. 86 El koyma kararını verme yetkisi CMK’nın 127. maddesinde dü- zenlenmiştir. Buna göre, hâkim kararı üzerine veya gecikmesinde sa- kınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısının, Cumhuriyet Savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emri ile kolluk gö- revlileri, el koyma işlemini gerçekleştirebilir (CMK m. 127/1). Hâkim kararı olmaksızın yapılan el koyma işlemi, yirmi dört saat içinde gö- revli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırk sekiz saat içinde açıklar; aksi halde el koyma kendiliğinden kal- kar (CMK m. 127/3). Askerî mahallerde yapılacak el koyma işlemi ise 83 Öztürk/Tezcan/Erdem/Sırma vd., s. 513. Tanımlar için bkz. Erem, s. 430; Kunter, No. 391, s. 727-728; Toroslu/Feyzioğlu, s. 247; Özbek/Doğan/Bacaksız/Tepe, s. 434; Yenisey/Nuhoğlu, s. 408; Centel/Zafer, s. 421; Ünver/Hakeri, s. 411. 84 Özbek/Doğan/Bacaksız/Tepe, s. 434. 85 Centel/Zafer, s. 421. Toroslu/Feyzioğlu, muhafaza altına almayı el koymadan ayrı bir tedbir olarak belirtmektedirler. Bununla birlikte, “muhafaza altına alma zilyedin rızasıyla yapıldığından, yargıç kararına gerek görülmemiştir. El koyma- ya yetkili olanlar, bu arada savcılar ve kolluk mensupları da bu tedbire başvurabi- lirler.” Bkz. Toroslu/Feyzioğlu, s. 246. 86 Öztürk/Tezcan/Erdem/Sırma vd., s. 513. Ayrıca bkz. Özbek/Doğan/Bacaksız/ Tepe, s. 437.