Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

387 TBB Dergisi 2019 (142) Deniz İpek ERDAL çıkarlarına üstün tutma tehlikesini de beraberinde getirebilir. Bu du- rum, pay sahipleri ile şirket yöneticileri arasında ortaya çıkabilecek çı- kar çatışmalarının temelini oluşturur. İşte konunun dünyada bu denli tartışılmasının sebebi bu çıkar çatışmasıdır. Anglo-Sakson sistemdeki şirket teorisinde temsil edilenle temsilci arasındaki çıkar çatışmaları- na dayalı ve sahiplik ile kontrol unsurlarının birbirinden ayrılmasının doğurduğu bir sonuç olan “temsil problemi/kuramı (agency problem/the- ory)” , şirketi bir sözleşmeler ağı olarak nitelendiren görüşün temel un- surlarından birisidir. 6 Kurama göre pay sahipleri, yöneticilerin şirketin ve payların değerini maksimize etmelerini isterken, yöneticiler her za- man pay sahiplerinin elde edeceği değeri maksimize etmezler. 7 İşte bu çatışmanın temelinde, temsil ilişkisine dayanan yetki devrinin çatışan çıkarlar doğrultusunda kötüye kullanılması olasılığı yatmaktadır. Bu kapsamda temsil ilişkisi, bir veya birden fazla kişinin bir başka kişiyi kendi adlarına birtakım hizmetleri yerine getirebilmesi için yetkilen- dirmesi olarak tanımlanmaktadır. İlişkinin her iki tarafının da kendile- rine yarar sağlamak isteyecekleri varsayımında, temsilcinin her zaman temsil edilenin çıkarlarına göre hareket etmeyebileceği gerçeği ortaya çıkmaktadır. Yöneticilerin kendilerine tanınan serbestiyi kötüye kul- lanmaları, pay sahiplerinin elde edebileceği değer (shareholder value) ve tasfiye bakiyesi üzerindeki talebi (residual claim) artırmak yerine kendi çıkarlarına yarayan faaliyetlerde bulunmaları ile sonuçlanabilir. 8 Yöneticilere sağlanan mali hakların temsil kuramına etkisini açık- layan iki farklı görüş bulunmaktadır. Bunlar optimal sözleşme görüşü (optimal contracting approach) ve yönetimsel güç görüşü (managerial power approach) olup, birinci görüş yöneticilerin şirket ve pay sahip- lerinin menfaati lehine hareket etmeleri için teşvik mekanizmaları içe- ren mali hak sözleşmelerinin yapılması gerektiğini ve böylece temsil probleminin çözüleceğini savunmakta iken, 9 ikinci görüş ise, yönetici- 6 Kırca/Şehirali Çelik/Manavgat, s. 265, 266. 7 Udo C. Braendle/John E. Katsos, Directors’ Remuneration and Motivation, The Theory and Practice of Directors’ RemunerationNewChallenges andOppotunities (edited by Alexander Kostyuk/Markus Stiglbauer/ Dmitrey Govorun), 2016, s. 23. 8 Kırca/Şehirali Çelik/Manavgat, s. 267, 268. 9 Lucian Arye Bebchuk/Jesse M. Fried, “Executive Compensation As An Agency Problem (Agency Problem)”, Journal of Economic Perspectives , Sayı:7, 2003, s. 72-75, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.182.2900&rep=r ep1&type=pdf (Erişim Tarihi:17.7.2017). Bu görüş doğrultusunda yöneticilere