Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

62 Dilekçe Hakkının Kullanılmasının Engellenmesi Suçu (TCK M. 121) çıkarılan 140 sayılı ‘ Türk Vatandaşlarının Türkiye Büyük Millet Meclisine Dilekçe ile Başvurmaları ve Dilekçelerin İncelenmesi ile Karara Bağlanması- nın Düzenlenmesine Dair Kanun ’la düzenlenmekteydi. 13 1982 Anayasası’nın kabulü ile Anayasa’nın İkinci Kısım, Dördün- cü Bölümünde ‘ Siyasal hak ve ödevler’ başlığı altında siyasal haklar dü- zenlendi. Dilekçe hakkı siyasal haklardan biri olarak 14 Anayasa’nın ‘ Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı’ başlıklı 74’ncü maddesinin 1 ve 2’nci fıkralarında, bilgi edinme hakkı aynı maddenin 4’ncü, kamu denetçisine başvurma hakkı ise 5, 6, 7’nci fıkralarında dü- zenlenmiştir. Anayasa m.74/1 ve 2’nci fıkraları şöyledir: “Vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılar, kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hak- kına sahiptir (f.1). Kendileriyle ilgili başvurmaların sonucu, gecikmeksizin dilekçe sahiple- rine yazılı olarak bildirilir. Bu hakkın kullanılma biçimi kanunla düzenlenir (f.2)”. 1961 ve 1982 Anayasaları karşılaştırıldığında, 1982 Anayasası’nda ilk kez karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılara da dilekçe hakkı tanınmıştır. Diğer bir husus, 1982 Anayasası’nda, 1961 Anayasası’nın 62’nci maddesinde olduğu gibi, dilekçe hakkının toplu olarak kullanılabileceğine ilişkin bir hükme yer verilmemiş olmasıdır. Doktrindeki bazı görüşlere göre, bu eksiklik toplu başvuruların yasak olduğu şeklinde yorumlanmamalıdır. 15 Ni- tekim TCK m.121’in madde gerekçesinde de, bu hakkın toplu olarak kullanılabileceğinden bahsedilmektedir. 16 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 12.5.1982 günlü 2670 sayılı Yasa’nın 31.maddesiyle değiş- 13 Kazancı, s. 124. 14 1982 Anayasası’nda düzenlenen siyasal hakların nelerden ibaret olduğu Anayasası’nın 66 ve devamındaki maddelerinde şöyle açıklanmıştır: “Seçme, se- çilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları (m.67), Parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma hakları (m.68), Kamu hizmetlerine girme hakkı (m.70), Va- tan hizmeti (m.72), Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı (m.74)” (Bu açıklama için bkz. Durmuş Tezcan/Mustafa Ruhan Erdem/Murat Önok, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 15. Baskı, Ankara 2017, s. 513). 15 Taşkın, s. 179. 16 Hasan Gerçeker, Türk Ceza Kanunu, C. I, 3. Baskı, Ankara 2017, s. 1260.