Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

78 Dilekçe Hakkının Kullanılmasının Engellenmesi Suçu (TCK M. 121) cektir. 67 5237 sayılı TCK’da suç tanımlarında fail genellikle kişi olarak belirtilmiştir. Çünkü suçun en önemli unsuru iradi bir davranışın bu- lunmasıdır. Bu nedenle hareketini ve sonuçlarını irade etme yeteneği- ne sahip olan canlılar yani hayatta olan gerçek kişiler suçun faili olabi- lirler. Tüzel kişiler suçun faili olamazlar. 68 TCK’ya göre, kamu görevlisi, kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süre- li veya geçici olarak katılan kişi demektir (TCK m.6/1-c). Bu tanıma göre kamu görevlisinin mutlaka devlet memuru sıfatı bulunmasına da gerek bulunmamaktadır. Bu nedenle dilekçe hakkının kullanılmasının engellenmesi suçu, sadece kamu görevlisi ya da özel kanunlarda kamu görevlisi gibi cezalandırılacağı öngörülen kimseler tarafından da işle- nebilir. 69 Kanun koyucu bazı suç tiplerinde fiili işleyen kişinin o suçtan sorumlu tutulabilmesi için bazı hukuki veya maddi özelliklere sahip olmasını şart koşmuştur. 70 Bu suç tipinde kamu görevlisi olma gibi hu- kuki bir özellik arandığından bu suçun failleri bakımından özgü bir suç olduğunda kuşku bulunmamalıdır. 71 TCK m.121’de, “ Kişinin belli bir hakkı kullanmak için yetkili kamu ma- kamlarına verdiği dilekçenin hukuki bir neden olmaksızın kabul edilmemesi” halinde bu suç oluşmaktadır. Maddeye göre, suçun faili olabilmek için “ kamu görevlisi” olmanın yanında, aynı zamanda “ yetkili” olma gibi maddi bir ön şart 72 ya da maddi unsura daha yer verilmiştir. Öğretide ön şartlara suçun unsurları içinde yer verilip verilmeye- ceği tartışılmış bu konuda farklı görüşler açıklanmıştır. Katıldığımız görüşe göre, ön şartların suç tanımında yer alan yapısal maddi un- surlardan bir farkı yoktur. Biraz önce örneğini verdiğimiz, faile iliş- 67 Çakmut, s. 48. 68 Zafer, s. 158 69 Bkz. Retornaz, s. 5. 70 Zafer, s. 159. 71 Çakmut, s. 48; Retornaz, s. 5; Gerçeker, s. 1261. 72 Failin suç tanımındaki fiili işlemesinden önce var olması gereken unsurlar, öğre- tide “ön şart” biçiminde isimlendirilmektedir. Suçun tanımında yer alan ve suçun oluşabilmesi için gerçekleşmesi zorunlu olan ön şartlar; maddi, hukuki, olumlu veya olumsuz nitelikte olabilir. Örneğin, rüşvet suçunda failin kamu görevlisi ol- ması hukuki, çocuk düşürtme suçunda kadının gebe olması maddi bir ön şarttır. Fiilden önce bulunması gereken hususlar, faile, mağdura, kullanılan araca, fiilin yöneldiği konuya ilişkin olabilir (Bu açıklamalar için bkz. Zafer, s. 164).