Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

94 Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma GİRİ Ş Mevzuatımızda şüpheli, sanık veya diğer kişilerin beden muayene- si ve vücudundan örnek alınması, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 75, 76 ve 77’nci maddeleri ile “Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğinin Tespiti Hakkında Yönetmelik” 1 te düzenlenmiştir. Be- den muayenesi ve vücuttan örnek alınması, maddi gerçeğe uygun hük- mün verilmesi için gerekli olan delillerin hukuka uygun yöntemlerle elde edilmesi ve böylece adil yargılamanın yapılabilmesi noktasında ceza muhakemesi açısından önem arz etmekle beraber, kişinin vücut bütünlüğüne ve temel haklarına yönelik olarak bir müdahale içerdi- ğinden insan hakları açısından da değerlendirilmesi ve ele alınması gereken bir konudur. 2 Bu bağlamda, temel hak ve hürriyetlere ilişkin ulusal ve uluslararası metinlerde, vücut bütünlüğünün dokunulmaz- lığı, insan haysiyeti ile bağdaşmayan muamele ve işlemlerden kişinin korunması, kanuna aykırı olarak elde edilmiş delillerin kullanılmasının önlenmesi bir hak olarak garanti altına alınmış bulunmaktadır. Nitekim Anayasa’nın 15’inci maddesinde “savaş hukukuna uy- gun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında, kişinin yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz; ...” hükmü, 17’inci maddesinde ise “Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne doku- nulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz. Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağ- daşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz” hükmü yer al- maktadır. Ayrıca maddi hakikate ulaşmak için kullanılacak delillere ilişkin olarak Anayasa’nın 38’inci maddesinde, “Hiç kimse kendisini ve kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda bulunmaya veya bu yolda delil göstermeye zorlanamaz. Kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulgular, delil olarak kabul edilemez” hükmü bulunmaktadır. 1 01.06.2005 tarih ve 25832 sayılı Resmi Gazete. Bundan böyle “Yönetmelik” olarak anılacaktır. 2 Aydın Aygün, “Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, Uyuşmazlık Mahke- mesi Dergisi , 2016, Sayı 8, ss. 49-73; Gizem Dursun, “Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması ve Konuya İlişkin AİHM Kararlarının İn- celenmesi”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref Erta ş ’a Armağan, 2017, C. 19, Özel Sayı, ss. 2955-2996, s.2957; Pervin Aksoy İpekçioğlu, “Ceza Muhake- mesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, İstanbul Üniver- sitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2012, Cilt: 70, Sayı:1, ss. 19-38, s.20.