Türkiye Barolar Birliği Dergisi 142.Sayı

95 TBB Dergisi 2019 (142) Recep DOĞAN Yine beden muayenesi ve vücuttan örnek alma sırasında vücut bütünlüğünün korunması, insan haysiyeti ile bağdaşmayan muamele ve işlemlerden kişinin korunması amacıyla, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 5, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Avrupa Sözleşmesi’nin 3’ üncü maddesinde hiç kim- senin işkenceye, gayri insani yahut haysiyet kırıcı muameleye tabi tu- tulamayacağı öngörülmüştür. Diğer taraftan İşkence ve Diğer Zalima- ne, Gayri İnsani veya Küçük Düşürücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin 1’ inci maddesinde, “bir şahsa, ken- disinin veya üçüncü bir şahsın işlediği veya işlediğinden şüphe edilen fiil nedeniyle bilgi veya itiraf elde etmek için uygulanan fiziki veya manevi ağır, acı veya ıstırap” işkence olarak tanımlanmıştır. Ulusal ve uluslararası bu düzenlemeler göz önüne alındığında, be- den muayenesi ve vücuttan örnek alınabilmesi için kanunda sayılan diğer şartların dışında, Yetkili makam kararı olmaksızın vücut bütünlüğüne müdahale edilmemesi, Müdahalenin ilgilinin şeref ve itibarını ihlal etmemesi, Ar ve hayâ duygularına saygı gösterilmesi, Muayene veya örnek almak suretiyle ilgilinin kendini veya yakın- larını suçlayıcı delil göstermeye zorlanmaması, Beden muayenesi ve örnek almak amacıyla kişinin vücut bütünlü- ğüne yönelik olarak yapılacak müdahalenin, işlenen bir suç nedeniyle delil elde edilmesi amacıyla yapılması ve bu amaçla orantılı olması gerekmektedir. 3 Bu makalede şüpheli, sanık veya diğer kişilerin beden muaye- nesi ve vücudundan örnek alınması kavramları, Ceza Muhakemesi Kanunu’na ve ilgili Yönetmelik hükümlerine göre tartışılacak olup konuya ilişkin tartışmalı hususlar ve uygulamada yaşanan tereddüt- 3 Nevzat Toroslu, “Şüpheli, Sanık veya Üçüncü Kişilerin, Bedenlerine Delil, Eser, İz ve Emare Elde Etmek Amacıyla Müdahale İmkânı Veren Hükümler ve Tedbir- ler”, 15 Ocak 2000, Bildiri X, Ankara Barosu Hukuk Kurultayı , Ankara, ss. 323-340. http://www.ankarabarosu.org.tr/Siteler/1940-2010/Kitap-lar/pdf/until2007/ hukukkurultay00-2.pdf. (Erişim Tarihi, 13.11.2018).