Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

11 TBB Dergisi 2019 (143) Sıla TATLIDİL ederek başvuruda bulunulması, kişinin sahip olduğu temel hak ve öz- gürlüklerden AİHS kapsamında olanların kamu gücü tarafından ihlal edilmiş olmasıdır. Çalışmamızda, adil yargılanma hakkının mahiyeti konusunda bil- gi verilmeye çalışılmış ve bu doğrultuda adil yargılanma hakkının un- surlarından makul sürede yargılanma hakkına ağırlık verilmiştir. Bu bağlamda, makul sürenin saptanmasında kullanılan ölçütler ve yargı- lanmanın makul süre içerisinde yapılmasının tespitine ilişkin sürenin başlangıç ve bitişi ele alınmıştır. AYM kararları, ceza ve hukuk davala- rıyla ilgili olarak ayrı başlıklar altında işlenmiştir. Ardından 6384 sayılı Kanun’a eklenen ‘Geçici Madde 2’ aşaması ele alınmıştır. Çalışmamı- zın son kısmında ise, AYM’in makul sürenin ihlaline ilişkin verdiği kimi kararlar tazminat açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır. I. Makul Sürede Yargılanma Hakkı A. Genel Olarak Toplumsal yaşam belirli bir düzen gerektirir. Bu amaçla devlet, toplumsal barışın sağlanması ve hukuki barışın korunması için kural- lar koyar. 1 Buradan hareketle devlet, sadece genel ve soyut kurallar koyma yükümlülüğü altında değil, bunların uygulanmasını ve mev- cut düzenin bozulmamasını, hukuk düzeninin ve hukuksal barışın sürekliliğini de sağlamakla yükümlüdür. 2 Bunun yanında temel hak ve özgürlükleri sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşma- yacak şekilde sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldır- mak da devletin amaçlarından biridir. Bu yükümlülüklerin başında; kamu gücü tarafından hakkın ihlal edilmesinin önlenmesi, temel hak ve özgürlük ihlallerini ortadan kaldırmak ya da bu ihlalleri yaptırıma bağlamak gelmektedir. 3 Bunlara paralel olarak bireylerin devlete karşı adil yargılanma hakkı bulunmaktadır. Bu hak, Anayasa ile güvence al- tına alınmış ve insan haklarının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. 4 1 Hakan Pekcanıtez/Oğuz Atalay/Muhammet Özekes, Medeni Usul Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2016, s. 38. 2 Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 38. 3 Öykü Didem Aydın, “Türk Anayasa Yargısında Yeni Bir Mekanizma: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.2011, S. 4, s. 122. 4 Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 38, 39.