Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

12 Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Makul Sürede Yargılanma Hakkı - Sürenin Aşılması ... Adil yargılanma hakkının gereğince etkili olabilmesi için, yargı- lamaya ilişkin usul ve ilkelerin çağdaş bir düzeyde önceden belirlen- mesi gerekir. Objektif yargılama sonucunda adil bir karara varmanın güvence altına alınması, hukuk devleti ilkesinin de temel unsurunu oluşturur. 5 Bu çerçevede, adil yargılanma hakkını, yargılama sürecinin önemli bir parçası olarak nitelendirebiliriz. Adil yargılanma hakkının asgari standartları, esas olarak AİHS madde 6’da belirlenmiş olmakla birlikte, bahse konu hak, Anayasa’nın 36. maddesinde hak arama hürriyeti başlığı altında ele alınmıştır. Kav- ram itibariyle hak arama hürriyeti, kişilerin hak arama yoluna başvu- rup başvurmamada hür olmasını ve kişilerin ihlal edilen bir hakkının telafisi için hukuken tanınan yollara başvurabilmesini ifade etmekte- dir. 6 2001 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle birlikte söz konusu maddeye ‘‘adil yargılanma hakkı’’ ibaresi eklenmiştir. Yapılan değişik- lik, yargı koluna olan güvenin sağlamlaşması ve yargının temel taş- larının yerine oturması açısından önemli bir adımdır. 7 Anayasa’nın ilgili maddesine göre kişi, yasal yollarla ilgili yargı mercileri önünde taraf olarak yargılamaya katılma ve adil yargılanma hakkına sahip- tir. Mahkemeye başvurma hakkı, gerekçeli karar, kendi aleyhine delil sunmama, tarafsız ve bağımsız mahkeme, duruşmada hazır bulunma ve masumiyet karinesi gibi hak ve ilkeler, genel anlamıyla adil yar- gılanma hakkının mevcut görünümlerindendir. Buradan da anlaşıla- cağı üzere kişilerin, hak arama hürriyeti güvenceye alınmıştır. Ayrıca Anayasa’nın 37. (Kanuni Hâkim Güvencesi), 38. (Suç ve Cezalara İliş- kin Esaslar), 40. (Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması), 125. (Yargı Yolu), 138. (Mahkemelerin Bağımsızlığı), 14. (Duruşmaların Açık ve Kararların Gerekçeli Olması) ve 142. maddeleri (Mahkemelerin Ku- ruluşu), farklı adlarla başlıklandırılmış olsa da adil yargılanma hakkı kapsamında düzenlemeler içermektedirler. Anayasa’nın 141. maddesi 5 Sibel İnceoğlu, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, 3. Baskı, İstanbul 2013, s. 209. 6 İsmail Köküsarı, “Hak Arama Özgürlüğü ve 2010 Anayasa Değişiklikleri”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.2011, S.4, s.165. 7 Fazıl Sağlam, Anayasa Hukuku Ders Notları, 1. Baskı, Lefkoşa 2013, s. 359. Esasında önelik karar verimesii nat açısından değerlendirilmiştir. sürenin aşılması sonucunda Anayasa Mahkemesi’017 hakkı telafis