Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

116 Yargıtay’ın İlk Derece Mahkemesi Olarak Verdiği Son Kararlara Karşı Başvurulacak ... 1. Genel olarak Yargı yetkisi, yargılama makamını işgal eden yargıcın belirli bir cezai uyuşmazlığı çözmek şeklindeki yetkisi ve görevi olarak tanımla- nabilir. Söz konusu yetki yalnızca tek bir organa verilmemiş, her biri sınırlı yetkilere sahip farklı yargı mercileri arasında bölüşülmüştür. Bu yetki paylaşımının temelinde delillere ulaşma kolaylığı, usul ekono- misi, adil yargılama imkânı, savunma garantisi, yargıcın mesleki tec- rübesi ve yargıcın etki altında kalmaması gibi farklı sebepler yer alır. 1 Anayasa’nın 142. maddesinde mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usullerinin kanunla düzenleneceği hü- küm altına alınmış ve ceza muhakemesinde yetki açısından kanunilik ilkesi kabul edilmiştir. Kanunilik ilkesini doğal yargıç ilkesiyle birlikte düşünmek gerekir. Zira doğal yargıç ilkesi 2 uyarınca, bir uyuşmazlıkla ilgili olarak ancak fiilin işlenmesinden önce kurulmuş ve yetkilendi- rilmiş mahkemece hüküm verilebilir. Nitekim Anayasa’nın “kanunî hâkim güvencesi” başlıklı 37. maddesinde, hiç kimsenin kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamayacağı, bir kimseyi kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çı- karma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağanüstü merciler kurulamayacağı düzenlemesine yer verilmiştir. Ceza muhakemesinde, devletin muhakeme kanunlarının uygula- nacağı genel alanı belirleyen ulusal yetki kurallarından, yargılamaya konu suçun mahiyeti ve cezanın ağırlığı nazara alınmak suretiyle tes- pit edilen madde yönünden yetki kurallarından, yargıcın nerede işle- nen suçlarla ilgili olarak yargılama yapabileceğini, yani yargı çevresini belirleyen yer yönünden yetki kurallarından bahsedilebilir. Bununla birlikte, hukuk düzeni belirli kişilerin yargılanması açısından genel yetki ve görev kurallarına istisna getirmek suretiyle belirli yargı mer- 1 Yetkiyle ilgili genel açıklamalar için bkz. Paolo Tonini, Lineamenti di Diritto Pro- cessuale Penale,14 a Ed., Giuffre Editore, Milano, 2016, s. 26 vd.; Nurullah Kunter, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 6. Baskı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, İstanbul 1978, s. 296 vd.; Nevzat Toroslu/ Metin Feyzioğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, 18. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2018, s. 65 vd.; Feridun Yenisey/Ayşe Nuhoğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2017, s. 252 vd.; Nur Centel/Hamide Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul 2018, s. 597 vd. 2 Doğal yargıç ilkesiyle ilgili olarak bkz. Tonini, s. 37; Yener Ünver/Hakan Hakeri, Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018, s. 36.