Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

144 Kolluk Faaliyetlerinin Denetimi Hakkında Genel Bir Değerlendirme GİRİŞ Güvenlik ve huzurlu bir yaşam sürme ihtiyacı insanın en temel ih- tiyaçları arasında sayılmaktadır. Devlet, vatandaşının bu ihtiyaçlarını kamu düzenini sağlamakla giderir. Kamu düzeninin sağlanmasında devletin elindeki en etkili araçlardan birisi, gerektiğinde silah kullan- ma yetkisine de sahip olan kolluk kuvvetidir. Ülkemizde iç güvenliğin korunması ve kamu düzeninin tesisi gö- revi bu çalışmanın da konusu edilen ve İçişleri Bakanlığı’na bağlı genel kolluk olarak görev yapan Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güven- lik Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nden oluşan birimlerce yerine getirilir. Kolluk, kamu düzenini sağlama görevini icra ederken çeşitli faaliyetlerde bulunur. Kolluğun öncelikli görevi suç işlenmesini önlemektir. Fakat bazen ceza adaletinin sağlanması ve işlenmiş suçla- rın yaptırımsız kalmaması maksadıyla, suç işlendikten sonra suç faili veya faillerinin bir an önce tespit edilip adli makamlara teslim edilme- si de kolluğun faaliyetleri içerisinde yer alır. Şüphesiz kolluk, söz konusu faaliyetlerini yerine getirirken çeşitli yetkilerle donatılmıştır. Kolluk faaliyetleri doğası gereği temel hak ve özgürlüklere müdahale niteliği taşıyan yetkiler içerir. Fakat Anayasa- mızın 2 nci maddesinde de ifadesini bulan hukuk devleti ilkesi gereği kolluk yetkileri çeşitli sınırlamalara ve denetime tabidir ve bu sınırla- maların ve denetimin özünde insan hakları kavramı bulunur. Bu çalışma, kolluk faaliyetlerinin denetiminin gelişen ve değişen dünyada nasıl şekillendiğini eleştirel bir bakış açısıyla incelemeyi amaçlamaktadır. Bu maksatla ilk olarak kolluk faaliyetlerinin neler ol- duğu üzerinde durulacak, daha sonra denetim kavramı ve türleri ile kolluk faaliyetlerinin denetimi konusu genel hatlarıyla ele alınacak ve kolluk faaliyetlerinin denetiminin insan haklarıyla ilişkisi değerlendi- rilecektir. I. KOLLUK FAALİYETLERİ Kolluk, “iç güvenlik hizmetlerini yerine getiren teşkilat” olarak ta- nımlanabilir. 1 Kolluğun suç öncesindeki görevleri ve suç işlendikten 1 Feridun Yenisey/Ayşe Nuhoğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara, 2015, s.150. Atay’a göre kolluk kavramı ise “toplumda düzeni sağlamak