Türkiye Barolar Birliği Dergisi 143.Sayı

163 TBB Dergisi 2019 (143) Hakan AYYILDIZ A. İNSAN HAKLARI İLE İLGİLİ BAZI ULUSLARARASI ORGANLAR VE KOLLUK FAALİYETLERİ Bugün dünya üzerinde insan haklarıyla ilgili birçok uluslararası kuruluş bulunmakla birlikte oluşturdukları uluslararası metinler ve ilgi alanlarında kolluk faaliyetleri bulunanlar göz önüne alındığında bunların başlıcalarının bölgesel düzeyde Avrupa Konseyi (AK) ve bu kurumun bünyesinde yer alan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ile Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi (AİÖK) ve küresel dü- zeyde ise Birleşmiş Milletler (BM) olduğu ileri sürülebilir. İnsan hakları alanında önemli çalışmaları yer alan Avrupa Kon- seyi, İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan bölgesel bir örgüttür. Avrupa Konseyi Statüsü’nün 1 inci maddesinin (a) bendine göre, “Av- rupa Konseyi’nin amacı, üyeleri arasında, ortak mirasları olan ülkü ve ilkeleri korumak ve yaymak ve ayrıca siyasi ve ekonomik ilerlemele- rini sağlamak amacıyla daha sıkı bir birlik yaratmaktır.” Bu amacın gerçekleştirilmesi için Avrupa Konseyi’nin her üyesi, Statü’nün 3 üncü maddesi uyarınca, hukukun üstünlüğünü ve kendi yetkisi altında bu- lunan herkesin insan haklarından ve temel özgürlükten yararlanması- nı sağlama yükümlülüğünü kabul eder. 42 Bir AK ürünü olan ve 4 Kasım 1950’de Roma’da imzalanıp, 3 Eylül 1953’te yürürlüğe giren ve Türkiye’nin de taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS), akit devletlere sözleşmede açıklanan hak ve özgürlükleri sağlamak ve korumak konusunda zorunluluk yükle- mektedir. AİHS’nin en önemli özelliği, kapsadığı hakların korunması maksadıyla getirdiği denetim mekanizmasında kendini gösterir. Bu mekanizma içerisindeki en önemli organ Avrupa İnsan Hakları Mah- kemesi (AİHM)’dir. Sözleşme ile korunan hakların ihlali halinde bu mahkemeye başvuru imkânı tanınmıştır. AİHM’nin kolluk faaliyetleri ile ilgili vermiş olduğu kararlarda özellikle yaşama hakkı, işkence ve kötü muamele yasağı, özgürlük ve güvenlik hakkı ve adil yargılanma hakkına ilişkin olanları dikkat çekmektedir. Mahkeme birçok kararında, taraf devletlerin sözleşmede hüküm altına alınan hakları koruma yükümlülüğü yanında etkin bir soruş- 42 https://humanrightscenter.bilgi.edu.tr/tr/content/29-avrupa-konseyi-genel- bilgi/ (Edinme tarihi:05.12.2018)